Czy młody faraon zginął podczas wypadku na polowaniu? Tajemnica wreszcie została rozwiązana – twierdzi Zahi Hawass, wybitny archeolog egipski. Tutanchamon nie został zamordowany, lecz odniósł śmiertelną ranę podczas łowów. Runął z rozpędzonego rydwanu i złamał kość lewego uda. Wdało się zakażenie krwi, lekarze byli bezradni. Nie ma potrzeby snuć dalszych przypuszczeń na temat śmierci młodego władcy. Hawass, medialny czarodziej i dyrektor Najwyższej Rady Starożytności Egiptu, wystąpił w dokumentalnym filmie „Tutanchamon. Tajemnice chłopięcego króla”, wyemitowanym 30 października przez brytyjski kanał telewizyjny Channel Five. W filmie przedstawiono wyniki najnowszych badań mumii faraona i jego grobowca. Tutanchamon jest jednym z najsłynniejszych królów Egiptu, a przecież za swego życia dokonał niewiele. Nie zdążył, umarł w 19. roku życia. Ale jego grobowiec, nietknięty przez grabieżców, odnaleziony został w 1922 r. przez ekspedycję Howarda Cartera. Sensacyjne odkrycie zelektryzowało świat. Także w Polsce pojawiły się barwne opisy i wierszyki w rodzaju: Ja jestem Tutenchamen Świat mi powiedział amen Żyłem przez krótką chwilę W gorącym kraju nad Nilem… Złota maska faraona stała się jednym z symboli starożytnego Egiptu. Szybko zaczęto się zastanawiać, dlaczego młody władca, wychowany w luksusie, otoczony przez dworzan, medyków i żołnierzy czuwających nad jego życiem i snem, w tak młodym wieku odszedł do krainy zmarłych. Czy do zgonu doprowadziła dziedziczna choroba, czy też Tutanchamon zginął z rąk mordercy? Ta ostatnia hipoteza wydawała się tym bardziej prawdopodobna, że król panował w niezwykłym okresie w dziejach Egiptu. Był władcą z XVIII Dynastii i objął tron po Echnatonie, słynnym faraonie heretyku (być może bezpośrednio po Echnatonie królem został Smenchkare, lecz nie żył długo). Echnaton (Achenaton) stał się płomiennym prorokiem nowej religii. Nakazał pozamykać świątynie Amona, Ptaha, Re i innych pradawnych bóstw Egiptu. Wprowadził kult Atona, boga słonecznego dysku. Niektórzy widzieli w tym zdumiewającym władcy krzewiciela monoteizmu i prekursora Mojżesza. Faraon rozkazał zbudować na pustyni nowe miasto, Achetaton (Horyzont Atona, obecnie Amarna), w którym przebywał ze swoim dworem. W Achetaton oddawano cześć nowemu bogu, a wierni faraonowi żołnierze tłumili wszelki opór. Zdaniem niektórych naukowców, w Achetaton panowała atmosfera obozu koncentracyjnego. Nie jest jasne, jaki był stopień pokrewieństwa Tutanchamona z faraonem heretykiem. Brytyjska egiptolog Joyce Tyldsley uważa, że Tutanchamon był synem Echnatona i jednej z królewskich małżonek, imieniem Kija, nie można wykluczyć jednak innych możliwości (siostrzeniec lub kuzyn). Tutanchamon (wtedy noszący imię Tutanchaton) wstąpił na tron w wieku dziewięciu lat, około 1332 r. p.n.e. Wziął za żonę Anchesenpaaton, córkę Echnatona, być może swą siostrę przyrodnią. Oboje przez trzy lub cztery lata rządzili z Amarny, ale rzeczywistą władzę sprawował z pewnością sędziwy wezyr Ai, wpływowy dygnitarz na dworze Echnatona, być może ojciec Wielkiej Królewskiej Małżonki faraona reformatora, pięknej Nefertiti. Ai nosił tytuł „Najstarszy Syn Króla”, pozornie honorowy, lecz świadczący, że uznawano go za następcę Tutanchamona. Pozornie nieoczekiwanie faraon odrzucił religię swego poprzednika i przeniósł się wraz z dworem do Teb, tradycyjnej stolicy, będącej ośrodkiem kultu Amona. Zmienił imię na Tutanchamon i przywrócił dawne wierzenia. Na „steli restauracyjnej” młody faraon opisywał opłakany stan kraju, który musiał naprawić: „Kiedy Jego Wysokość stał się królem, świątynie bogów i bogiń, od Elefantyny aż po bagna Delty, popadły w ruinę, ich sanktuaria zostały opuszczone i porosły zielskiem, ich kaplice jak gdyby nigdy nie istniały… Cały kraj był przewrócony do góry nogami, a bogowie odwrócili się od niego plecami”. Tutanchamon, a raczej dostojnicy rządzący w jego imieniu, zdawał sobie sprawę, że religia Echnatona nie ma wielu zwolenników, a masy konserwatywnie nastawionych Egipcjan oczekują przywrócenia dawnych bogów, którzy jako jedyni mogą ocalić kraj przed chaosem. Po powrocie do dawnych kultów sytuacja ustabilizowała się. Faraon rozpoczął budowę nowych świątyń, lecz zaskoczyła go śmierć. Nie tylko historycy zastanawiali się, dlaczego Tutanchamon zmarł, gdy tylko osiągnął wiek, w którym mógł samodzielnie sprawować rządy. Czyżby ktoś pomógł mu zejść z tego świata? Sądzono, że badania mumii pomogą rozwiązać tę zagadkę. Doczesne szczątki faraona są w fatalnym stanie. Ekipa Cartera
Tagi:
Krzysztof Kęciek
