Książka „Twarze Śląska” jest prezentem, który otrzymaliśmy z okazji 20. rocznicy działalności Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie. Zwraca uwagę już sam projekt okładki i strony tytułowej, autorstwa Waldemara Świerzego (Ślązaka). Widnieje tam replika statuetki – nagrody wręczanej co roku zasłużonym dla Śląska artystom, ludziom nauki i społecznikom przez Towarzystwo Przyjaciół Śląska – wykonanej przez prof. Piotra Gawrona (Ślązaka), a przedstawiającej Ślązaczkę z jabłkiem w dłoni, „symbolem dawania. Bo Śląsk dawał i daje, co najlepsze”, komentuje we wstępie wymowę dzieła Józef Musioł, który wraz z Henrykiem Pytlikiem zebrał i opracował materiały do jubileuszowej publikacji. W środku zbiór not biograficznych – zwięzłych opowieści o ludziach tej ziemi, którzy zasłużyli na miano ambasadorów Śląska. Publikacja przybliża sylwetki laureatów dorocznej nagrody. Są to popularyzatorzy kultury śląskiej, ludzie, których dokonania sięgają nie tylko daleko poza granice regionu, ale i poza granice kraju.
Jako pierwszy, w 1995 r., nagrodę Towarzystwa Przyjaciół Śląska otrzymał Henryk Mikołaj Górecki. W kolejnych latach jej laureatami byli: Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, twórca Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk; urodzony w Rybniku pianista Piotr Paleczny; lwowianin, a Ślązak z wyboru, kompozytor Wojciech Kilar; wybitna sopranistka prof. Krystyna Szostek-Radkowa; pianiści Andrzej Jasiński i Lidia Grychtołówna; Antoni Wicherek – wybitny dyrygent i organizator życia muzycznego; wspomniany już twórca polskiej szkoły plakatu Waldemar Świerzy; wybitny socjolog Jan Szczepański; światowej sławy nefrolog i endokrynolog Franciszek Kokot; kardiochirurg Andrzej Bochenek; Kazimierz Kutz, który sześć spośród ponad 20 swoich filmów poświęcił tematyce śląskiej; Franciszek Pieczka, wybitny aktor, który nigdy nie zapomniał o miejscu, z którego pochodzi, a w wywiadzie udzielonym lokalnej gazecie stwierdził: „Chociaż 60 lat już mieszkam poza Godowem, zawsze ten Godów w sercu nosiłem. I na terenie Warszawy z Józkiem Musiołem założyliśmy Towarzystwo Przyjaciół Śląska, żeby mieć namiastkę śląskiej ojczyzny, żeby się od czasu do czasu spotkać i troszeczkę tą gwarą pogadać”. Swoje związki z regionem podkreśla również prof. Jan Miodek, urodzony na Górnym Śląsku, w Tarnowskich Górach, a zawodowo związany z Wrocławiem i Dolnym Śląskiem: „I to są także moje dwa Śląski, tak pięknie się we mnie dopełniające i których bym nie oddał za żadne inne miejsce w Polsce, Europie i na świecie”. W kategorii popularyzatorów Śląska i śląskości mieszczą się wreszcie: Józef Musioł – współtwórca publikacji, prezes Towarzystwa Przyjaciół Śląska, publicysta, autor wielu tekstów o tematyce śląskiej, oraz Karol Cebula – mecenas kultury. To właśnie dzięki wsparciu tego ostatniego możliwe było wydanie książki. Na uwagę zasługuje rozdział poświęcony zespołowi Śląsk, który jest pierwszą instytucją uhonorowaną nagrodą. Zespół – wspaniały ambasador śląskiej i polskiej kultury – występował w 44 krajach na pięciu kontynentach.
Jesteśmy i pozostaniemy inni. Ślązacy nigdy nie byli pierwszymi pieniaczami Rzeczypospolitej, trudno przypisać nam butę, warcholstwo – wady typowo polskie, o rodowodzie szlacheckim. Mamy swoje – regionalne – jesteśmy ponoć niezaradni, wycofujący się (Kazimierz Kutz posłużył się określeniem dosadniejszym), ale mamy też swoje dokonania.
Józef Musioł, Henryk Pytlik, Twarze Śląska, Wydawnictwo Antykwa, Warszawa 2010
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy