Wpisy od Andrzej Werblan
Poczdam – niepowtarzalna szansa
Jedynie w 1945 r. istniały warunki umożliwiające wytyczenie w obecnych granic na zachodzie i północy 11 stycznia 1944 r. Iwan Majski (właściwe nazwisko Lachowiecki), w tym czasie jeden z kilku „pierwszych” zastępców radzieckiego komisarza ludowego spraw zagranicznych, Wiaczesława Mołotowa, przedstawił swojemu szefowi kilkudziesięciostronicowy memoriał zatytułowany „Rozważania o pożądanych podstawach przyszłego pokoju”. Nakreślił w nim kształt odpowiadającego interesom ZSRR powojennego ładu światowego w generaliach i w szczegółach. W sprawie polskiej również. „Celem ZSRR – pisał
Dlaczego Gomułka przegrał ze Stalinem
I sekretarz KC odnosił się krytycznie do radzieckich wzorców. Próbował wprowadzać do gospodarki realno-socjalistycznej narzędzia rynkowe Dzieje Polski Ludowej obecnie są fałszowane na wiele sposobów, głównie jednak poprzez interpretowanie w kategoriach pojęciowych i według miar czasów dzisiejszych, zresztą idealizowanych. Niesłychanie zniekształca to obraz, zamiast historii otrzymujemy propagandę. Trzeba się temu przeciwstawiać, nawet jeśli przez pewien czas miałoby to wyglądać na walkę z wiatrakami. Obecność Gomułki w centrum polskiej sceny politycznej przypada na dwa różne
Zbawienny hegemon?
Prof. Werblan polemizuje z prof. Wiatrem na temat roli USA w świecie Jerzy J. Wiatr opublikował zwięzłe studium o polskim interesie narodowym. Jest to książka wyjątkowo na czasie. Myślenie w kategoriach interesu narodowego wymaga poczucia realizmu, oceny szans, liczenia się ze skutkami. Natomiast w polskiej polityce i myśli politycznej, a także w historiografii od dawna polityczny romantyzm przeważa nad realizmem, a etyka zasad i imponderabiliów nad etyką odpowiedzialności za skutki. Często polityką rządzi myślenie życzeniowe, a refleksją historyczną jego apoteoza. Obecnie,
Historia czy sąd?
Gen. Jaruzelski ujawnia nieprawidłowości procesu w sprawie wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r. Niedawno czytającej publiczności zostały przedstawione dwie publikacje gen. Wojciecha Jaruzelskiego odnoszące się do wydarzeń na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. Są to wydana wcześniej książka „Przed sądem” oraz ostatnio „Przeciwko bezprawiu”. W obu zostały zebrane materiały z toczącego się od kilku lat przed Sądem Okręgowym w Warszawie procesu, wyjaśnienia gen. Wojciecha Jaruzelskiego, innych oskarżonych, obrońców, a także – w szczególności w drugiej z wymienionych książek – wypowiedzi historyków,
Obietnice marszałków
We wrześniu 1944 roku radzieckie dowództwo nie przewidywało zdobycia Warszawy, co najwyżej utrzymanie przyczółka na Czerniakowie Polskie oceny sytuacji militarnej w rejonie Warszawy latem 1944 r. pozostawały wówczas i pozostają obecnie pod silnym wpływem myślenia życzeniowego. Politycy i dziennikarze, a czasem też profesjonalni historycy, błędnie szacują stosunek sił stron walczących. Wydają się sądzić, że po zagładzie pod Mińskiem ponad 30 niemieckich dywizji Grupy Armii Środek i wyjściu radzieckich frontów, 1. Ukraińskiego i 1. Białoruskiego, na linię
Alternatywa dla Londynu i… Moskwy
Czy powstanie PKW zapobiegło wchłonięciu Polski przez Związek Radziecki? Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego miał dwie legendy propagandowe. W Polsce Ludowej – białą, od 15 natomiast lat – czarną, obie na swój sposób nieprawdziwe. Legenda biała, dla przykładu, na użytek propagandowy starała się ukryć okoliczności powstania PKWN w Moskwie, robiąc to zresztą niekonsekwentnie i naiwnie. Protokoły moskiewskich posiedzeń były bowiem dla historyków dostępne od 1956 r., a w 1973 r. zostały opublikowane w oficjalnym wydawnictwie archiwalnym
List Andrzeja Werblana do Mieczysława F. Rakowskiego
Dziś wieczorem wyjeżdżam i wrócę dopiero 3 czerwca. Zobaczymy się więc nie wcześniej niż po wyborach (po I turze). Ułożyłem dla użytku własnego zestaw kryteriów dla oceny wyników tej tury. Jestem pesymistycznie nastawiony i obym był fałszywym prorokiem. A teraz moje kryteria: 1. Najważniejsze kryterium – lista krajowa. Mam nadzieję, że w większości ona przejdzie, choć pewności nie ma. Ty i Kiszczak jesteście najmniej zagrożeni, ale reszta tak, a jeśli nie przejdzie ze 25 osób, to konsekwencje polityczne będą ponure.
Co zrobić z partią i socjalizmem?
Niepublikowany list prof. Jana Szczepańskiego do gen. Wojciecha Jaruzelskiego z czasów stanu wojennego Drogi Wojciechu, Jest mi dość trudno odpowiedzieć na Twoje pytanie: „co w obecnej sytuacji jest sprawą najważniejszą?”, gdyż, mimo wszystko, nie jestem dobrze zorientowany, jak Ty i rząd definiujecie tę sytuację, a przede wszystkim jakie są Twoje interpretacje zachodzących zjawisk i dziejących się procesów, co świadomie czy nieświadomie traktujesz jako naturalne i oczywiste, a co jako wymagające interwencji. Patrząc na politykę, znowu mimo wszystko, jako obserwator mający zawodowe uprzedzenia
Samorodek na wyżynach
Syn Gomułki o ojcu i wpływie Moskwy na wydarzenia z grudnia 1970 r. Ukazała się nowa książka o Władysławie Gomułce: wspomnienia jego syna Ryszarda Strzeleckiego-Gomułki spisane w rozmowie z dr Eleonorą Syzdek. Wspomnienia te mają wartość ludzką i historyczną. Spojrzenie syna, osobiste, subiektywne, przybliża nam ludzki wymiar postaci Gomułki, jego skromność, pracowitość, odporność na blichtr i pokusy władzy oraz świata wielkiej polityki, ideowość w najlepszym tego słowa znaczeniu. Autor wspomnień broni też polityki swego ojca,
Gomułki „zamach stanu”
KRN została utworzona bez porozumienia z Moskwą, a właściwie wbrew jej opinii Krajowa Rada Narodowa, której 60-lecie właśnie minęło, była najpoważniejszym instytucjonalnym tworem Polskiej Partii Robotniczej w okresie okupacji. Okoliczności jej powołania i początkowa faza działalności zadają kłam obiegowym obecnie opiniom o PPR i jej jakoby agenturalnej zależności od ZSRR. Władysław Gomułka, miarodajny świadek tych wydarzeń, w konspekcie do wspomnień zanotował: „Koncepcja ta (utworzenia KRN) oznaczała dokonanie swoistego „zamachu stanu” w podziemnych warunkach
