Jak kapitalizm kapitalizmem każdy przedsiębiorca wie, że lepsze są kontrakty zawarte z państwem niż z drugim prywatnym przedsiębiorstwem. Lepsze w kilku znaczeniach: państwo nie bankrutuje i nie znika tak często, jak to się zdarza firmom prywatnym. Państwo nie jest nastawione na zysk, nie ma więc z tym wiążącej się skłonności do oszukiwania. Nie ucieka też do raju podatkowego, a jeśli chce takiego raju, to go u siebie tworzy. W ciągu dwudziestu lat gospodarki rynkowej Polacy dowiedzieli się już wystarczająco dużo o prywatnym biznesie, żeby nie polegać na nim z ufnością wówczas, gdy założony cel mogą osiągnąć dzięki umowie z państwem. Wystarczyło jednak parę miesięcy propagandy, żeby zapomnieli o oczywistości i stali się zadowoleni z powierzenia swojego żywotnego interesu, a mianowicie emerytur, firmom prywatnym, a nie państwu. Czy są zadowoleni, czy tylko nieobowiązująco się opowiedzieli po stronie emerytur prywatnych (OFE), tego z badań całkiem jasno wywnioskować nie można. Tak czy owak rząd, który chce, aby państwo wzięło większą odpowiedzialność za emerytury i zmniejszyło obywatelom ryzyko związane z częściową (i szalenie kosztowną) prywatyzacją emerytur (OFE), stracił nieco na popularności. Trzeba się zgodzić z Jerzym Baczyńskim, który w „Polityce” pisze, że pod względem teoretycznym spór wokół emerytur (OFE czy ZUS) jest „jednym z najciekawszych sporów ideowych dekady, a może 20-lecia”. Kilku ekonomistów, m.in. Andrzej Bratkowski, Piotr Kuczyński – rozwinęło świetną argumentację, którą się podziwia niezależnie od zainteresowania tematem. Dochodzi do dookreślenia zasad, na jakich oparty został obecny ustrój społeczno-gospodarczy. Partia lewicowa w tym sporze jest nieobecna, konsekwentnie nie wyściubiając nosa poza kwestie taktyki. Staram się wczuć w sposób myślenia ludzi, których Leszek Balcerowicz przekonał, że prawdziwe pieniądze oni mają uskładane w prywatnych OFE, a te pieniądze, które emeryci otrzymują każdego miesiąca z ZUS, są nieprawdziwe. Prawdopodobnie oni rozumują w taki oto sposób: opłaca mi się należeć do OFE, bo prywatne emerytury może będą wyższe, a jeśli będą niższe, to nie ulega wątpliwości, że przyszły rząd w trosce o samego siebie, o sondaże i wybory, podniesie nam emerytury do „godziwego” poziomu. Temu rozumowaniu nie można nic zarzucić prócz tego, że nie można się z nim publicznie afiszować. W tym punkcie kapitalistyczny przedsiębiorca, o którym wspomniałem na początku, i najzwyklejsi wyborcy są całkowicie zgodni: jako kontrahent państwo budzi większe zaufanie niż firma prywatna. Z tego consensusu wyłamują się podobno wyborcy Platformy Obywatelskiej. Zdaniem posła Neumanna, „rząd może przeprowadzić zmiany w OFE tylko przy akceptacji społecznej. W przeciwnym razie wyborcy odwrócą się od Platformy”. Widocznie wyborcy PO odznaczają się żyłką do hazardu i wolą ryzykować z OFE, niż czuć się bezpiecznie z ZUS, instytucją było nie było peerelowską. Rząd starając się o akceptację społeczną, nie może rozwinąć pełnej argumentacji, ponieważ ogranicza go jego własna filozofia. Jakaż to filozofia? Sławna z urody, a ostatnio także ze szczerości posłanka PO Joanna Mucha mówi: „Nasza filozofia zakłada raczej rozmontowywanie centralizmu państwowego na rzecz indywidualnego wyboru jednostki. W takim kierunku idzie reforma służby zdrowia, w takim powinny też iść emerytury” („Gazeta Wyborcza”, 1 lutego). A więc dążymy do sprywatyzowania wszystkiego, aby każdy pojedynczy człowiek stał się panem swojego losu. Dziś taka filozofia jest nazywana darwinizmem społecznym, ale w początkach swojej historii przybierała postać idealizmu moralnego. Gdy błyskotliwy ekonomista Bastiat polemizował z wielkim poetą Lamartinem przeciw subsydiowaniu teatrów (było to półtora wieku temu), to odwoływał się do wszystkich ideałów, jakie wówczas wyznawano. Najwyższym był ideał indywidualnej odpowiedzialności. Jednostka dochodzi do pełni człowieczeństwa, gdy ponosi wszystkie konsekwencje swoich czynów. Tak jak dziecko nie nauczy się chodzić, jeśli na początku nie będzie się przewracać, ani ostrożnie obchodzić z ogniem, jeśli się nie oparzy, tak człowiek nie nabędzie rozumu ani nie uwewnętrzni zasad moralnych, jeśli państwo złe skutki jego czynów przerzuci na kogo innego, na społeczeństwo, zostawiając przy nim tylko skutki korzystne. Sam stwórca świata pokazał, jaki powinien być porządek społeczny; gdyby nie głód, ludziom do głowy by nie przyszło, żeby pracować; nic tak nie ogranicza pijaństwa jak marskość wątroby itp. Do sankcji naturalnych państwo powinno dodać sankcje prawne, tak by jednostka nie uniknęła konsekwencji złych czynów, które
Tagi:
Bronisław Łagowski
