W polityce zagranicznej USA Co innego mówi prezydent Trump, a co innego jego wysłannicy
Kim jest Donald Trump? Najbogatszym prezydentem w historii Stanów Zjednoczonych, który nigdy nie służył w wojsku, nie zajmował żadnego stanowiska obieralnego i nie ma doświadczenia międzynarodowego. A jakim jest prezydentem? To dopiero się okaże. Ale już teraz można powiedzieć, że jako prezydent ma wiele cech, które charakteryzowały go jako prezesa własnego przedsiębiorstwa. Pewny siebie, otacza się potakiewiczami. Nie znosi sprzeciwu, dlatego jest skłócony z mediami, które zadają mu trudne pytania. Nie przyznaje się do błędów, a jeżeli je popełnia, nie widzi potrzeby ich korygowania. Wyraża poglądy, które nosi w sercu i w głowie, i uważa, że wobec tego nikt nie ma prawa ich kwestionować. Także tych jego zapatrywań, które dotyczą oceny świata i polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych.
Dekrety Trumpa
Donald Trump uznał, że mimo braku międzynarodowego obycia łatwiej mu będzie wykazać się aktywnością i sukcesami w polityce zagranicznej aniżeli w polityce wewnętrznej. Dlatego przez pierwsze tygodnie prezydentury wykazał więcej inicjatywy w sprawach międzynarodowych niż gospodarczych czy społecznych.
Już trzy dni po zaprzysiężeniu, 23 stycznia, podpisał dekret o wycofaniu się Stanów Zjednoczonych z transpacyficznej umowy o wolnym handlu (TPP), uznając ją za niekorzystną dla USA. Było to świadectwo ekonomicznego nacjonalizmu i protekcjonizmu. Dwa dni później podpisał z kolei dekret o budowie muru na granicy z Meksykiem.
Przykładem braku doświadczenia Trumpa było nieprzemyślane, pośpieszne podpisanie 27 stycznia dekretu wstrzymującego na 90 dni wjazd do Stanów Zjednoczonych obywateli siedmiu krajów: Syrii, Iraku, Iranu, Jemenu, Libii, Somalii i Sudanu, oraz zakazującego przyjmowania jakichkolwiek uchodźców przez 120 dni. Trump poniósł porażkę w tej sprawie, bo realizację jego postanowienia wstrzymał sędzia federalny, a sąd apelacyjny przychylił się do tej decyzji.
Nowy prezydent nie odbył jeszcze żadnej wizyty zagranicznej, natomiast zaprosił do Waszyngtonu kilku przywódców: premier Wielkiej Brytanii Theresę May, premiera Japonii Shinzo Abego i premiera Kanady Justina Trudeau. Po rozmowie z szefem rządu Izraela Benjaminem Netanjahu Trump dał do zrozumienia, że może istnieć jedno państwo Izrael bez państwowości palestyńskiej.
Przerwane rozmowy
Prezydent USA odbył też wiele rozmów telefonicznych. Nie wszystkie przebiegały bezkonfliktowo. Rozmowę z premierem Australii Malcolmem Turnbullem przerwał gwałtownie, gdy ten przypomniał o umowie z Obamą w sprawie przyjęcia przez Stany Zjednoczone 1250 uchodźców z obozów znajdujących się w wyspiarskim państewku Nauru i Papui-Nowej Gwinei.
Rozmowa z Władimirem Putinem przebiegała przyjaźnie, ale w pewnym momencie prezydent Rosji wspomniał o możliwościach przedłużenia rosyjsko-amerykańskiego układu z 2010 r. o ograniczeniu zbrojeń strategicznych. Ponieważ Trump nie orientował się, o co chodzi, poprosił o przerwę w rozmowie, by zapytać doradców. Po przerwie oświadczył, że nie jest to dobra umowa. Dwa tygodnie później, 15 lutego, zmienił stanowisko w sprawie aneksji Krymu przez Rosję, wyrażając swój sprzeciw.
Ta rozmowa z Putinem była znakiem, że Waszyngton przygotowuje się do nowego wyścigu zbrojeń, choć sam Trump wysyłał w tej sprawie sprzeczne sygnały. Raz mówił, że arsenały nuklearne powinny być zredukowane, a nawet wyeliminowane. Innym razem opowiadał się za rozbudową amerykańskiego potencjału nuklearnego i zapewniał, że będzie on największy na świecie. 23 lutego stwierdził z kolei, że Stany Zjednoczone znalazły się w tyle pod względem potencjału nuklearnego. „Chcielibyśmy wyeliminować całą śmiertelną broń, ale tak długo, jak ona istnieje, nigdy nie zostaniemy w tyle pod względem siły nuklearnej”, dodał. 27 lutego ujawnił, że na rok 2018 przedłoży rekordowo wysoki budżet obronny – 603 mld dol., co oznacza wzrost o 54 mld dol. w stosunku do roku poprzedniego.
Już w trakcie kampanii wyborczej Trump wyrażał niezadowolenie z powodu amerykańsko-kanadyjsko-meksykańskiego porozumienia NAFTA. Zapowiedział, że jeżeli zostanie prezydentem, zaproponuje renegocjację tej umowy, ponieważ jest ona niekorzystna dla Stanów Zjednoczonych. Powiedział wprost, że NAFTA jest katastrofą dla kraju, dla amerykańskich robotników i firm. Jego zdaniem doprowadziła do utraty milionów stanowisk pracy w USA na rzecz Meksyku. Dlatego trzeba ją zmienić. A gdyby to się nie udało, zapowiedział wystąpienie Stanów Zjednoczonych z porozumienia. Głównym negocjatorem w sprawie NAFTA został Wilbur Ross.
Na początku prezydentury bardzo chłodne były stosunki Waszyngtonu z Pekinem. A to z powodu rozmowy telefonicznej, którą Trump jeszcze jako elekt odbył z prezydent Tajwanu. Po tej rozmowie wyraził wątpliwość, czy Stany Zjednoczone powinny być związane „polityką jednych Chin”. Jednak w rozmowie telefonicznej 9 lutego z prezydentem Chin Xi Jinpingiem Trump zapewniał, że będzie respektował tę zasadę. Obaj prezydenci wystosowali zaproszenie do złożenia wizyty i wyrazili gotowość wszechstronnej współpracy.
Ponieważ europejscy sojusznicy odnosili się sceptycznie, by nie powiedzieć krytycznie, do polityki Trumpa, którego oceniali jako nieprzewidywalnego, w lutym do Europy przyjechali czołowi przedstawiciele amerykańskiej administracji, m.in. wiceprezydent Mike Pence, sekretarz obrony Jim Mattis, sekretarz stanu Rex Tillerson, sekretarz bezpieczeństwa wewnętrznego John Kelly. Uczestniczyli oni w różnych spotkaniach i konferencjach, zapewniając polityków europejskich o amerykańskich zobowiązaniach wynikających z art. 5 traktatu waszyngtońskiego o NATO. Wzięli oni również udział w konferencji bezpieczeństwa w Monachium. Mike Pence w imieniu prezydenta Trumpa zapewniał o silnym poparciu USA dla NATO.
Świat patrzy z niepokojem
W polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych panuje chaos, jakiego w ciągu ostatniego stulecia nie było. Co innego mówi prezydent, a co innego jego wysłannicy za granicą. Departament Stanu, konstytucyjnie odpowiedzialny za politykę zagraniczną kraju, milczy. Sekretarz stanu Rex Tillerson do dnia, kiedy piszę te słowa, nie skompletował kierownictwa swojego resortu. Nie zorganizował konferencji prasowej i unika publicznych wypowiedzi.
Sam prezydent przy braku doświadczenia w sprawach międzynarodowych nie dość, że nie ma do zaoferowania światu niczego konstruktywnego, to jeszcze dąży do rozbicia struktur międzynarodowych, które już się sprawdziły. NATO określił jako przestarzałe, chętnie by widział rozpad Unii Europejskiej, chce zmieniać układ o amerykańskiej strefie wolnego handlu NAFTA. Nie wypowiada się na temat roli ONZ i prawa międzynarodowego.
Świat patrzy na to z niepokojem. Nigdy dotąd nie czekano tak długo, z taką niecierpliwością i niepewnością na stabilizację powyborczej polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych. I w USA, i na świecie aktualne jest pytanie, kto kształtuje dziś amerykańską politykę zagraniczną i jaka będzie ona w przyszłości.
Autor jest profesorem doktorem habilitowanym, profesorem w Akademii Finansów i Biznesu Vistula, b. posłem na Sejm (1993-2001) i b. marszałkiem Senatu (2001-2005)
Spadające poparcie
Sondaże wykazują, że Trump na tym etapie prezydentury cieszy się o wiele mniejszą popularnością aniżeli poprzednicy. Poparcie dla niego wynosi 40% i wykazuje tendencję spadkową, podczas gdy Obama miał w podobnym okresie 64% aprobaty, a George W. Bush – 62%. Nie przeszkadza to Trumpowi twierdzić, że jego prezydentura to „świetnie naoliwiony mechanizm”.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy