Eureka

Eureka

ZDROWIE

Zbadaj się za darmo
Teoretycznie wiemy, że nadciśnienie krwi może się skończyć zawałem lub udarem, a im szybciej wykryje się chorobę, tym łatwiej ją wyleczyć. Mimo to 53,4% Polaków nie bada się, bo uważa się za zdrowych, prawie 25% nie ma na to czasu, a dla ponad 11% badania są za drogie. Szansę na darmowe przebadanie się stwarza program „Teva – 360 stopni dla zdrowia”, służący profilaktyce chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, przewlekła obturacyjna choroba płuc, osteoporoza oraz schorzenia urologiczne. W weekendy na przełomie czerwca i lipca można będzie zmierzyć: ciśnienie krwi, poziom glukozy i cholesterolu, wagę i na jej podstawie BMI, czyli indeks masy ciała, a także sprawdzić wydolność płuc w badaniu spirometrycznym. Każdy pacjent może liczyć na konsultację lekarza i dietetyka. Z badań skorzystać będzie można w godzinach 12–18: 21 czerwca w Krakowie przy Galerii Kazimierz, 22 – w Katowicach w Parku Kościuszki, 28 – przy Manufakturze w Łodzi, 29 – na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, a 5 lipca w Gdańsku na deptaku Molo Brzeźno.

Uważaj, co pijesz
Pijąc codziennie 1,5 litra wody Staropolanka 2000, w ciągu roku o 30% przekroczymy dawkę napromieniowania przyjętą przez naukowców za bezpieczną dla zdrowia. To wnioski z badań zawartości pierwiastków promieniotwórczych w wodach źródlanych i mineralnych, wykonanych na zlecenie miesięcznika „Świat Konsumenta”. W Staropolance 2000 poziom izotopu radu 226 wynosi 0,616 bekereli na litr (Bq/l). Siedmiokrotnie niższy był on w Dobrawie, ponad dziesięciokrotnie – w Kryniczance, Muszyniance Plus i Cisowiance. Najniższą zawartość Ra 226 (<0,006 Bq/l) zanotowano w Kindze Pienińskiej, Kropli Beskidu, Nałęczowiance, Źródle Tymbark oraz dwóch wodach Żywiec Zdrój (z Jeleśni i Cięcina).
Zawartość uranu była we wszystkich zbadanych wodach niższa od bezpiecznego limitu podawanego przez WHO (15µg/l). Najwięcej tego pierwiastka znajdowało się w Ustroniance (1,02 µg/l), znacznie mniej w Staropolance (0,6 µg/l) i Dobrawie (0,48 µg/l). W Cisowiance, Nałęczowiance oraz wodzie Żywiec Zdrój poziom uranu był poniżej granicy oznaczalności.

Oczy na urlopie
Najczęściej latem, w słoneczne dni skarżymy się na problemy z oczami. Skutki nadmiernego wystawiania oczu na słońce mogą być bardzo poważne. Powstające pod wpływem promieniowania UV cząsteczki o charakterze wolnych rodników są odpowiedzialne za rozwój starczego zwyrodnienia plamki żółtej (Age-related Macular Disease – AMD), uważanego za główną przyczynę utraty wzroku. Jego objawy to: zaburzenia widzenia w centralnym polu, postępujący spadek ostrości wzroku (zwłaszcza z bliska), niewielkie mroczki, deformacje obrazu oraz utrudnione rozróżnianie kolorów.
Najbardziej narażone są osoby o jasnych tęczówkach. Jednak bez względu na kolor oczu wszyscy powinni zaopatrzyć się w okulary przeciwsłoneczne z filtrem o udokumentowanej skuteczności i oznaczeniem CE potwierdzającym zgodność z europejskimi standardami bezpieczeństwa. Najlepszą ochronę zapewniają szkła brązowe, bursztynowe, zielone lub szare. Dobrze na nasz wzrok wpływa obecność w diecie karotenoidów, antocyjanów oraz cynku. Jedzmy zatem marchewkę, aronię, wiśnie, jagody, pomarańcze, pomidory, a także ryby, drób, chude mięso. Można też sięgnąć po gotowe preparaty z apteki.

TECHNOLOGIE

Algi w silniku
Biopaliwo nie ma ostatnio dobrej prasy, ale Airbus zapowiada jego wykorzystanie do napędu samolotów. Z zaznaczeniem, że chodzi o biopaliwo drugiej generacji, do którego produkcji nie wykorzystuje się roślin pokarmowych. Tu surowcem mają być algi, w dodatku pochłaniające dwutlenek węgla. Cel nie jest łatwy do osiągnięcia, bo nowe paliwo powinno mieć co najmniej takie same właściwości jak kerozyna, czyli stabilność cieplną (jego właściwości nie powinny się zmieniać w wyniku zmiany temperatury) i wytrzymałość na niskie temperatury, musi też dawać dużą ilość energii ze spalania w stosunku do masy i objętości paliwa. Transport lotniczy rozwija się jednak szybko, w tempie 5-6% rocznie, a jego emisja CO2 zwiększa się o 3%. Lotnictwo cywilne jest dziś odpowiedzialne za 2% globalnej emisji CO2. Testy biopaliwa przewidziane są na przyszły rok.

Pralka bez wody
Jedno pranie w pralce automatycznej oznacza przeciętne zużycie 40 litrów wody, która musi zostać ogrzana do temperatury 60 stopni lub wyższej. Brytyjscy naukowcy z uniwersytetu w Leeds skonstruowali więc superoszczędną pralkę, piorącą niemal bez płynu. Do bębna należy włożyć ubranie, dodać szklankę wody, proszek do prania oraz plastikowe granulaty aż stukrotnego użytku. Te ostatnie dysponują siłą ssącą – usuwają plamy i absorbują cząsteczki brudu. Po praniu ubranie jest czyste i niemal suche. Elektryczne suszarki trafią do lamusa. „Wydajność tego procesu ogromnie nas zaskoczyła”, oświadczył profesor chemii tekstylnej Stephen Burkinshaw. Założył on firmę Xeros, która przeprowadza kolejne testy z „cudowną pralką”. Być może za wcześnie jednak na optymizm. Na razie procedura suchego prania nie została potwierdzona przez niezależnych ekspertów.

MEDYCYNA

Nadzieja dla alkoholików

Czy uda się błyskawicznie wyleczyć ofiarę alkoholizmu? Na razie amerykański naukowiec Sebastian Carnicella i jego koledzy z University of California w Emeryville zlikwidowali zależność od alkoholizmu u szczurów. Gryzonie popadły w prawdziwy nałóg – przez przyciśnięcie łapką dźwigni same pompowały sobie do miseczki porcję trunku. Naukowcy wstrzyknęli im jednak w rejon mózgu odpowiedzialny za uzależnienie od alkoholu i narkotyków substancję wzrostu zwaną GDNF. Jest ona wytwarzana przez organizm, powoduje wzrost nerek, neuronów w szpiku kostnym i komórek nerwowych. Okazało się, że potraktowane GDNF szczury zostały wyleczone z alkoholizmu w ciągu zaledwie dziesięciu minut – odtąd bardzo rzadko naciskały dźwignię, a jeśli już, to piły znacznie mniej. Ponadto nie popadały ponownie w nałóg. Naukowcy mają więc nadzieję na opracowanie bardzo skutecznej terapii także dla ludzi.

KSIĄŻKI

Niech nas polubią
Sformułowanie „etyczna manipulacja” wzbudza oczywiste wątpliwości, ale rozwiewa je psycholog Agnieszka Ornatowska, specjalistka NLP, czyli neurolingwistycznego programowania, opartego na wiedzy z zakresu psychologii, neurologii, lingwistyki i cybernetyki. NLP to zbiór technik, które można wykorzystywać we wszystkich dziedzinach życia. Sprawiają – jak zapewnia autorka – że umiemy odsuwać od siebie złe myśli, odnajdywać radość w codzienności i uzyskiwać kontrolę nad swoim życiem. Autorka pokazuje, jak za pomocą owej subtelnej perswazji sprawić, by nasze otoczenie zmieniło się w przyjazne i otwarte środowisko, jak pielęgnować swoje zalety i polubić wady, dogadać się z innymi i używać właściwych reguł wpływu społecznego. Choć urodzonym malkontentom te sugestie mogą się wydać nazbyt optymistyczne, nie należy ich tak od razu przekreślać. Niewątpliwą zaletą tej niepozornej książeczki jest to, że została napisana przez polską autorkę, która bardzo dobrze zna nasze realia, a wiedzę czerpie z wieloletnich doświadczeń w pracy z ludźmi.
Agnieszka Ornatowska, Etyczna manipulacja, czyli jak sprawić, żeby ludzie naprawdę Cię lubili, Helion, Gliwice 2008

OCEANOGRAFIA

Morze jak cytryna

Oceany odgrywają kluczową rolę w regulacji poziomu dwutlenku węgla w atmosferze. Codziennie rozpuszcza się w nich ponad 25 mln ton CO2. W wyniku tego procesu powstaje kwas węglowy, który zwiększa kwasowość wody. Do końca lat 90. nie zdawano sobie sprawy z tego, że pochłonięcie przez ocean jednej trzeciej CO2 wyemitowanego w wyniku działalności człowieka ma negatywny wpływ na florę i faunę morską (np. spowalnia wzrost organizmów mających szkielet wapienny, takich jak koralowce i mięczaki). W projekcie EPOCA, współfinansowanym przez UE, przez cztery lata uczestniczyć będzie 27 zespołów badawczych z dziewięciu krajów. Przeprowadzą one pomiary kwasowości wód w Morzu Śródziemnym, Atlantyku i w Arktyce i zbadają próbki osadów dennych, by ustalić zakwaszenie w przeszłości. Przede wszystkim jednak ocenią wpływ tego zjawiska na organizmy morskie i ich zdolności adaptacyjne, określą także poziom PH, którego przekroczenie może mieć nieobliczalne następstwa dla morskich ekosystemów. Projekt ma kosztować 16,5 mln euro.

PSYCHOLOGIA

Okulary dodają inteligencji

Dzieci uważają, że rówieśnicy w okularach wyglądają bardziej inteligentnie i uczciwiej niż koledzy nienoszący okularów. W eksperymencie przeprowadzonym przez Jeffreya Wallina z uniwersytetu stanowego w Ohio wzięło udział 38 chłopców i 42 dziewczynki w wieku 6-10 lat. Z tego 30 używało okularów, 34 miało rodzeństwo noszące okulary, a u dwóch trzecich okularnikiem było co najmniej jedno z rodziców.
Dzieci oglądały 24 pary zdjęć. Przedstawiały one rówieśników różniących się płcią i rasą; jedno z nich nosiło okulary, a drugie nie. Uczestnicy eksperymentu odpowiadali na sześć pytań: z którym ze sfotografowanych dzieci bardziej chciałbyś się bawić, kto wygląda na mądrzejszego, kto wydaje się lepszy w sporcie, kto wydaje się bardziej nieśmiały, kto uczciwszy, a kto lepiej wygląda. Dwie trzecie stwierdziło, że dzieci w okularach wyglądają na bystrzejsze, w opinii 57% okularnicy są też uczciwsi. Odpowiedzi dzieci noszących okulary i tych, które nie muszą tego robić, były podobne. Przy pozostałych pytaniach nie zanotowano istotnych różnic, które sugerowałyby wpływ noszenia okularów na postrzeganie danej osoby.

ARCHEOLOGIA

Najstarszy kościół świata
Archeolodzy jordańscy obwieścili, że odkryli prawdopodobnie najstarszy chrześcijański kościół świata. Znajduje się on w mieście Rihab w północnej Jordanii, pod kościołem św. Jerzego pochodzącym z 230 r. Jak poinformował dyrektor Centrum Studiów Archeologicznych, Abdul Kader al-Hassan, podziemny kościół przypuszczalnie pochodzi z lat 33-70, istnieją też dowody, że znalazło w nim schronienie 70 uczniów Jezusa, którzy uciekli z Jerozolimy przed prześladowaniami. W podziemnej pieczarze znajdują się siedzenia wykute w kamieniu, tunel prowadzi do źródła wody. Zdaniem archeologów, ściana w grocie oddzielała obszar sakralny od mieszkalnego. Chrześcijanie zazwyczaj musieli odprawiać obrzędy w ukryciu, dopóki w 313 r. cesarze Konstantyn i Licyniusz nie uznali ich religii za dozwoloną przez prawo. Nie wiadomo jednak, czy to rzeczywiście najstarszy kościół. W 2006 r. pod izraelskim więzieniem w Megiddo odkryto ruiny chrześcijańskiej świątyni pochodzącej prawdopodobnie już z I w.

Uwaga, nowe miejsca postoju poradni diabetologicznej
Organizatorzy akcji „Servier – przyjaciel w cukrzycy”, o której pisaliśmy przed tygodniem, zmienili miejsce postoju poradni w dwóch miastach. 17 czerwca w Warszawie stanie ona na parkingu przed Pałacem Kultury i Nauki od strony ul. Marszałkowskiej, a nie od ul. Emilii Plater, natomiast 18 czerwca w Katowicach nie na Rynku, tylko na placu przed Spodkiem od strony ronda (ul. Korfantego).


Kolumny przygotowali: Krzysztof Kęciek, Aleksandra Pańko, Joanna Wielgat i Agata Gogołkiewicz

Wydanie: 2008, 25/2008

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy