Od migotania przedsionków do udaru

Autor: Barbara Jagas | 30 maja, 2016

Jak się ustrzec udaru? Żyj zdrowo i sprawdzaj sobie tętno

Prof. Janina Stępińska – kierownik Kliniki Intensywnej Terapii Kardiologicznej w Instytucie Kardiologii w Warszawie

Co roku 70-80 tys. Polaków doznaje udaru mózgu. Mniej więcej 30 tys. z tego powodu umiera, połowa wymaga stałej opieki lub pomocy w niektórych czynnościach. Niebezpodstawnie więc wszyscy udaru się boją. Jak do niego dochodzi?

– Udar mózgu to nagłe, ogniskowe albo uogólnione zaburzenie czynności mózgu spowodowane przyczynami naczyniowymi. Są dwa rodzaje udarów mózgu: niedokrwienne i krwotoczne. Udary niedokrwienne polegają na tym, że dochodzi do zamknięcia tętnicy, która doprowadza krew do mózgu, i jego niedokrwienia. Mechanizm jest analogiczny jak w przypadku zawału serca, gdzie na skutek zamknięcia tętnicy zostaje zahamowany dopływ krwi do mięśnia sercowego. W udarach krwotocznych dochodzi do martwicy pewnej części mózgu w wyniku krwawienia. 80% udarów stanowią udary niedokrwienne, które są spowodowane zatorem lub zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych.

Skąd się biorą przeszkody, które utrudniają przepływ krwi?

– Źródłem skrzepliny, która może zamknąć dopływ krwi do mózgu, jest najczęściej serce, a konkretnie nieprawidłowości w jego pracy lub budowie. To w powiększonym lewym przedsionku serca dochodzi do powstania skrzepliny. Może ona się urwać i poprzez lewą komorę, a potem aortę popłynąć tętnicami do głowy i mózgu i tam zablokować przepływ, powodując niedokrwienie mózgu, czyli udar. Najczęściej dzieje się to u osób, które mają migotanie przedsionków, czyli najpopularnieszą arytmię serca.

Czy migotanie przedsionków to także najgorsza postać arytmii?

– Arytmia to bardzo szerokie pojęcie. Zdrowe serce kurczy się regularnie określoną liczbę razy na minutę, za normę uważa się od 60 do 90. Regularnie wtedy kurczą się przedsionki serca, a potem komory, czyli tak: przedsionek-komora, przedsionek-komora. Jeśli dochodzi do dodatkowych skurczów albo pochodzą one z innego miejsca w sercu, mamy do czynienia z arytmią. Rodzajów arytmii jest bardzo wiele: od banalnych, niewymagających leczenia, do bardzo groźnych, powodujących nawet zatrzymanie krążenia. Migotanie przedsionków polega na bardzo szybkim, do ponad 360 razy na minutę, kurczeniu się przedsionków. Nie jest ono najgorszą postacią arytmii, pod warunkiem że lekarz zdecyduje o jego odpowiednim leczeniu. Może np. wdrożyć leczenie przeciwzakrzepowe, które zapobiegnie udarowi mózgu.

Niebezpieczne palpitacje

Jak to się dzieje, że migotanie przedsionków prowadzi do powstania skrzepliny, która blokuje naczynia, co skutkuje udarem?

– Przy migotaniu przedsionków kurczą się one tak szybko, że de facto nie kurczą się do końca, ale drżą. Co któryś skurcz przewodzony jest do komór, które w związku z tym kurczą się nieregularnie. Serce na ogół bije szybciej, ale przedsionki jeszcze szybciej drżą, krew zalega i powstają warunki do zlepiania się krwinek i płytek krwi, jednym słowem – do utworzenia się skrzepliny. Potem taka skrzeplina może się urwać i popłynąć do głowy oraz spowodować udar mózgu. Czy to jasne?

Tak.

– Problem dotyczy co najmniej 400 tys. ludzi w Polsce i spodziewamy się, że ta liczba będzie drastycznie rosła ze względu na starzenie się społeczeństwa, ponieważ wraz z wiekiem dochodzi do przebudowy mięśnia sercowego. Tak więc u osób starszych często dochodzi do migotania przedsionków. Mają na to wpływ również np. nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca.

Mówi pani o przebudowie serca. Na czym ona polega?

– Jest to adaptacja mięśnia sercowego do warunków, w jakich pracuje, jak również skutek włóknienia mięśnia serca. Po części zależy od czynników genetycznych.

Czyli mamy dwa pierwsze powody: genetykę i wiek.

– Do migotania przedsionków dochodzi także, jak wspomniałam, na skutek nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy oraz niewydolności serca, wad serca, podwyższonego poziomu cholesterolu. Ale kiedy leczymy te choroby, ryzyko wystąpienia arytmii zmniejsza się, a na pewno dochodzi do niej później.

Czy można wyczuć, że ma się migotanie przedsionków?

– Najczęściej odczuwane jest ono jako szybkie, nieregularne bicie serca. Pacjenci określają je jako kołatanie serca czy też palpitacje. Mogą temu towarzyszyć duszności, uczucie osłabienia, ból w klatce piersiowej.