Państwo oszczędza na najważniejszych filarach systemu: opiece zdrowotnej, edukacji publicznej, systemie emerytalnym
Dr Łukasz Pawłowski – socjolog i psycholog, członek redakcji „Kultury Liberalnej”. Autor tekstów i wywiadów na temat polskiego i amerykańskiego życia politycznego. W 2014 r. otrzymał nagrodę NBP w kategorii najlepszy wywiad o tematyce ekonomicznej za rozmowę z Michaelem Sandelem „Pobudka z amerykańskiego snu”. Najnowsza jego książka ma tytuł „Druga fala prywatyzacji. Niezamierzone skutki rządów PiS”.
Zacznijmy od wyjaśnienia pewnego paradoksu. Jak to się stało, że ty, liberał, krytykujesz teraz w książce „socjalny” rząd Prawa i Sprawiedliwości za nadmierną czy agresywną „drugą falę prywatyzacji”? O co tu chodzi?
– Książka „Druga fala prywatyzacji” wzięła się z obserwacji niepokojących zjawisk wokół mnie. Okazało się, że coraz więcej ludzi w Polsce odkrywa z przerażeniem rosnące wydatki na pewne usługi, które w teorii powinny być publiczne – prywatne szkoły czy przedszkola dla dzieci, prywatne wizyty u lekarza… Niezbędne w życiu rodziny rzeczy – takie jak mieszkanie i posłanie dzieci do przedszkola – stają się trudniejsze do zdobycia i droższe nawet dla ludzi żyjących na poziomie warszawskiej średniej. Gdyby dokuczało to i przeszkadzało wyłącznie mnie, nie byłby to oczywiście materiał na książkę. Ale wystarczyło zacząć ten proces obserwować, liczyć, rzucić okiem na dane i posłuchać ludzi, a wyłonił się z tego wyraźny i dotykający wiele osób problem.
Co wynika z tych liczb?
– Prywatyzacja, o której piszę i którą krytykuję, to następujący mechanizm: ludzie otrzymują pieniądze od państwa w ramach transferów socjalnych – one są dla nas, mają redukować nierówności, napędzać demografię, dawać zabezpieczenie najuboższym. Tak przynajmniej mówi rząd. Tylko ci sami ludzie te pieniądze wydają następnie na coraz droższe usługi, których państwo nie zapewnia – bo oszczędza na najważniejszych filarach systemu: opiece zdrowotnej, edukacji publicznej, systemie emerytalnym. Co gorsza, rząd twierdzi, że te pieniądze są „nowe”…
…legendarne „wystarczy nie kraść” Beaty Szydło?
– „Wystarczy nie kraść” Beaty Szydło, „Nie wierzcie tym, którzy mówią, że się nie da” Andrzeja Dudy i wielokrotnie obiecywane nowe miliardy w każdym kolejnym budżecie Mateusza Morawieckiego. W rzeczywistości nie może być aż tak łatwo. Ktoś na tym tak naprawdę traci, a tym kimś w dzisiejszej Polsce są usługi publiczne. Ja w książce skupiam się na trzech, które mnie najbardziej interesują: edukacji, opiece zdrowotnej i emeryturach.
I PiS je prywatyzuje?
– Problem z „drugą falą prywatyzacji” polega na tym, że ludzie, którzy płacą podatki, a następnie część z nich otrzymuje transfery gotówkowe opłacane z tych podatków, i tak muszą raz jeszcze (czasem z tych samych świadczeń społecznych!) zapłacić za rzeczy, które te podatki powinny finansować.
Bo teoretycznie, skoro płacę podatki i składki w Polsce, mogę, gdy tego potrzebuję, pójść do lekarza. A w praktyce? Zanim się na niego doczekam w kolejce, wezmę swoje pieniądze i zarejestruję się prywatnie. Albo od razu opłacę miesięczny abonament w jednej z komercyjnych sieci. Badania zresztą pokazują to wprost. Polacy idą do prywatnych przychodni, by krócej czekać, a nie dlatego, że wierzą w ich lepszą jakość.
Co ciekawe i paradoksalne, PiS mówi o prywatyzacji funkcji państwa w swoim najnowszym programie. Krytycznie. Czytamy tam, że w czasach PO prywatne firmy ochroniarskie rzekomo robiły to, co powinny służby państwowe, i że jest to niebezpieczna i szkodliwa dla Polski praktyka. A teraz, gdy PiS rządzi, nie rozwiązuje problemu, tylko pogłębia w kluczowych obszarach działania państwa tę samą tendencję.
Mówisz o oszustwie, podczas gdy rządzący zapewniają – nie bez pewnych podstaw – że oni akurat swoje obietnice zrealizowali. Oszustwo zaś polega na tym, że co innego się obiecuje, a co innego – lub po prostu nic – daje.
– Mamy do czynienia z oszustwem, które polega na tym, że PiS reklamuje się hasłem solidarności. Jeszcze w 2005 r. Lech Kaczyński wprowadził podział na Polskę solidarną i liberalną, który zresztą partia do dzisiaj dość skutecznie rozgrywa. Swoje pomysły PiS przedstawia w kategoriach troski o najsłabszych, redukcji nierówności, wyciągania ludzi z biedy. Fakt, 500 zł miesięcznie to kwota nie bez znaczenia, szczególnie dla uboższych, nie ma co się spierać. Jest jednak poważne ale.
Gdy wprowadza się świadczenia gotówkowe – 500+ czy 13. emeryturę – a zaniedbuje usługi publiczne, to skutki są dokładnie takie, jak opisuję, czyli państwo jest zastępowane przez prywatnych usługodawców, przy większych kosztach dla przeciętnego obywatela, zmuszonego do coraz to nowych inwestycji w sfery życia, z których wycofało się państwo.
Cyniczny argument przeciwko twojej tezie jest taki: w Polsce każdy rząd zaniedbywał usługi publiczne, a ci przynajmniej dają pieniądze, za które możesz sobie kupić te same rzeczy prywatnie.
– Tylko że nie możesz! To złudzenie i zaraz powiem, dlaczego. Po pierwsze jednak, ten rząd obiecywał coś innego. PiS nie szło do wyborów z hasłem np. rozdania ludziom bonów edukacyjnych, które mają oni sobie realizować w prywatnych szkołach, prawda? Szło z obietnicą stworzenia solidarnego społeczeństwa, wyrównania nierówności, zlikwidowania ubóstwa. To, już widzimy, nie sprawdza się, bo z całego państwa dobrobytu, jakie miało w Polsce powstać, zostały raptem bezpośrednie świadczenia gotówkowe.
Po drugie, twierdzenie, że ludzie mogą sobie kupić lepsze usługi za 500 zł, jest zwyczajnie nieprawdziwe. Gdy potrzebujesz opłacić dziecku korepetycje, zajęcia dodatkowe lub wyrównawcze, miejsce w prywatnej szkole, rehabilitację, cokolwiek… za 500 zł nie ma na to szans. Miejsce w prywatnej szkole to minimum 1000 zł miesięcznie. Nie inaczej jest ze służbą zdrowia. Możesz wykupić prywatne ubezpieczenie za np. 80 zł miesięcznie. Ale od osoby, których w gospodarstwie domowym jest przecież kilka, a to i tak tani pakiet. Ceny zaś i wydatki rodziny na prywatne usługi medyczne rokrocznie rosną. W dodatku system prywatny już zaczyna być niewydolny, z tych samych zresztą powodów co publiczny – mamy w Polsce mało lekarzy, często ci sami leczą w kilku miejscach, tworzą się kolejki. Co więcej, w wypadku poważnej i przewlekłej choroby prywatna służba zdrowia i tak nie pomoże.
No i po trzecie wreszcie, pozostaje pytanie: po co? Skoro płacimy podatki, dlaczego mamy raz jeszcze płacić za to samo prywatnie?
Cały tekst można przeczytać w „Przeglądzie” nr 17/2020, dostępnym również w wydaniu elektronicznym.
Fot. Krzysztof Żuczkowski
“Książka „Druga fala prywatyzacji” wzięła się z obserwacji niepokojących zjawisk wokół mnie. Okazało się, że coraz więcej ludzi w Polsce odkrywa z przerażeniem rosnące wydatki na pewne usługi, które w teorii powinny być publiczne – prywatne szkoły czy przedszkola dla dzieci, prywatne wizyty u lekarza… Niezbędne w życiu rodziny rzeczy – takie jak mieszkanie i posłanie dzieci do przedszkola – stają się trudniejsze do zdobycia i droższe nawet dla ludzi żyjących na poziomie warszawskiej średniej. ”
No widzę, że pokolenie 30-40 latków zaczyna tęsknić za zdobyczami “znienawidzonego systemu, przywiezionego na sowieckich czołgach”. No to może należałoby na początek podziękować Polsce Ludowej, która stworzyła jakieś 90% tego systemu? Dla przyładu – ubezpieczeniami społecznymi objęte było w 1938 roku zaledwie jakieś 15% populacji, natomiast w latach gierkowskich objęto już praktycznie 100%. Polska Ludowa wreszcie wdrożyła to, co było na długo wcześniej postulowane przez postępowe środowiska chłopskie czy socjalistyczne – vide program radomski PPS. A mogła to zrobić ponieważ zniosła wszechwładne wpływy przedwojennego ziemiaństwa, które aż do II w.św. utrzymywało w Polsce quasi-feudalne stosunki społeczne. Takie, z jakimi Zachód rozprawił się u siebie jeszcze przed Rewolucją Francuską! Drugim powodem, dla którego zbudowanie takiego państwa opiekuńczego było w Polsce Ludowej możliwe, była masowa nacjonalizacja gospodarki – państwo zwyczajnie miało źródła dochodów na realizację programów socjalnych (i wiele innych szlachetnych celów także). Za II RP było to niemożliwe, bo było to państwo na masową skalę rabowane przez zagraniczny kapitał – brzmi znajomo? Zatem bez przywrócenia Polsce Ludowej godności i należnego jej, HONOROWEGO miejsca w polskiej historii, nie liczcie na odbudowanie w Polsce państwa o ludzkiej twarzy – w miejsce wilczej mordy prymitywnego kapitalizmu, którą otrzymała w 1989 roku. No właśnie – destrukcja socjalnego (czytaj: cywilizowanego) państwa to nie kwestia rządów PiS. Jedyną ich “zasługą” jest ukrywanie swoich prawdziwych intencji, podczas gdy ich poprzednicy robili to od 1989 roku przy otwartej przyłbicy.To się zaczęło już w latach 80-tych, kiedy ogłupieni i skorumpowani przez Zachód przywódcy Solidarności nagle z rzekomych obrońców robotników, zaczęli się przygotowywać do roli klasy nowych kapitalistów. I czas najwyższy, żeby pokolenie 30-40 latków wreszcie odrzuciło wielkie kłamstwo “etosu Solidarności” – teraz, kiedy zaczyna na własnej skórze odczuwać, ile faktycznie warta jest ta “solidarność”. Poszukajcie sobie 21 postulatów sierpniowych, to zrozumiecie, skąd PiS czerpał inspirację do zmanipulowania milionów Polaków. Wymuszone w 1980 roku przez “Solidarność” przywileje socjalne doprowadziły do zapaści gospodarczej już utykającego państwa i uniemożliwiło jego gruntowne zreformowanie. Ale system socjalny nadal działał. Funkcjonowało wyśmienite szkolnictwo, a na specjalistyczną wizytę w publicznej służbie zdrowia czekało się góra kilka tygodni, a nie miesięcy czy lat jak obecnie!Stopniowa ale nieuchronna destrukcja zaczęła się od 1989 roku. Razem z upadkiem przedsiębiorstw znikały ogromne pakiety socjalne czy edukacyjne, które zapewniały. Państwo, które od 1989 roku model swojego “rozwoju” opiera na niskich kosztach pracy, zwyczajnie nie nie ma funduszy na utrzymanie w ruchu podstawowej infrastruktury socjalnej. Poziom polskiej edukacji obniżył się dramatycznie; zniszczono tak ważny jej element, jak szkolnictwo zawodowe. I co – młodzi Polacy, tacy podobno świetnie wykształceni, potrzebowali 30 lat, żeby to wszystko zrozumieć? Piszę, to jako człowiek, który w 1989 roku był na studiach i w następnych latach śledził z bilska te procesy. Widziałem np. tych “pogromców komuny” rodem z NZS, widziałem, co się kryje za ich sloganami o “wolności i demokracji” – niesłychana pazerność na władzę i czysty egoizm. To jest pokolenie, które rządzi Polską od 1989 roku. Pokolenie “Teraz k…a my!” To co -spodziewacie się społecznej empatii po takich ludziach? Spójrzcie sobie choćby w życiorys marionetkowego premierzyny Morawieckiego, to zrozumiecie, o czym piszę.
Polacy skakali z radości po grobie “komuny”, bo nieboszczka krzywdę straszną im wyrządziła, wdzielając cytrusy dwa razy do roku. Ale za to do lekarza można było się dostać niemal na zawołanie. Dziś cytrusów jest pod dostatkiem, ale lekarz dostępny dwa razy w roku. No to pozostaje się leczyć cytrusami.
100% prawdy, gratuluje zwiezlego komentarza- fuck solidarnosc sprzedawczykow
Jestem inżynierem i absolwentem klasy o profilu mat-fiz PRL-owskiego liceum. Taki profil wykształcenia i ścieżka zawodowa w sposób naturalny uczy zwięzłości i żelaznej logiki wypowiedzi. To zawsze podkreślała nasza polonistka – choć oczywiście język, jakim się posługiwaliśmy był mniej barwny, niż naszych rówieśników z klas humanistycznych. Na obronie mojego doktoratu obecna była moja koleżanka, polonistka z liceum. Po zakończeniu części oficjalnej podeszła do mnie i powiedziała, że choć niewiele zrozumiała, to gratuluje mi, że nie popełniłem ani jednego błędu językowego. I ta pochlebna ocena była dla mnie równie ważna, jak pozytywne wypowiedzi tęgich profesorskich głów, które badały moją wiedzę merytoryczną.Tak uczyły szkoły czasów Polski Ludowej – logika, szeroka wiedza ogólna, wszechstronna kultura. Dlatego, kiedy dziś słyszę jakiegoś gnoja (przykro mi, ale inaczej nie można takiego nazwać), który mi będzie wyszczekiwał, że chodziłem do KOMUNISTYCZNYCH szkół, założonych przez sowieckich kolaborantów… No nie napiszę tego, co mi się naprawdę ciśnie na usta…
Pozdrawiam
Na edukację, emerytury, opiekę zdrowotną “nie ma”. A na co jest:
“W marcu zgodę na sprzedaż Polsce do 79 wyrzutni i 180 pocisków, sprzętu towarzyszącego, amunicji szkolnej i szkoleń za maksymalnie 100 mln dol. zatwierdził Departament Stanu. Sprzedaż ma się odbyć w ramach programu FMS (Foreign Military Sales) – sprzedaży sojusznikom broni używanej przez amerykańskie wojsko. Jak informowała w marcu podlegająca Pentagonowi agencja ds. współpracy obronnej DSCA, nie są znane żadne propozycje offsetu towarzyszącego potencjalnej umowie, a ewentualny offset, musiałby być przedmiotem negocjacji z kontraktorem.”
(źródło: RMF24, 21 kwietnia 2020)
“ewentualny offset, musiałby być przedmiotem negocjacji” – Ha, ha, ha! “Negocjacje” będą polegać na tym, że Amerykanie powiedzą “Nie!”, a Polacy grzecznie się zgodzą.
A co robi polska impotentna inteligencja? Pisze książki z cyklu “Jak nie jest, a być powinno”.
jak jankes “cycka” słowiańskiego towarzysza można by napisać niejedną rozprawkę.P. Radosławie z radością czytam pańskie komentarze – szkoda, że jest ich niewiele, a jest o czym pisać w dobie niszczenia polskiego dorobku czasów naszej młodości – pozdrawiam.