W staroruskiej kuchni witano chlebem, żegnano piernikiem Skarbnicą wiedzy o kulturze danego narodu jest jego język. To w nim odnajdujemy ślady pradziejów i mądrość ludową, przekazywaną z pokolenia na pokolenie w formie ustnej. Język rosyjski pełen jest związków frazeologicznych i powiedzeń stanowiących dowód ewolucji kultury, a wiele z nich jest związanych z tradycją kulinarną. Mężczyźni z dala od korowaja Хлеб да соль вам в дом (Chleba i soli temu domowi) – takim pozdrowieniem witali niegdyś goście gospodarzy. W ten sposób życzyli mieszkańcom domu dostatku. Zwyczaj witania chlebem i solą na stałe zagościł w kulturze słowiańskiej, także w Polsce. Chlebem i solą błogosławi się nowożeńców lub wita zacnych gości w czasie oficjalnych spotkań. W Rosji tradycja ta jest szerzej praktykowana niż w Polsce. Właściwie żadna oficjalna wizyta nie obejdzie się bez orszaku dziewcząt w strojach ludowych, które na bogato zdobionym obrusie niosą duży, okrągły chleb. To obrzędowe pieczywo nazywa się каравай (korowaj). Wypieka się je z mąki pszennej lub żytniej. Najważniejszym elementem korowaja jest jego zdobienie. Kobiety zajmujące się wypiekiem – korowajnice – prześcigają się w sztuce dekoracyjnej. Mężczyźni nie mogą uczestniczyć w rytuale wypieku, ich obecność przynosi pecha. Gdy na szczycie korowaja stoi salserka, czyli solniczka, to znaczy, że gość jest mile widziany. Zgodnie ze zwyczajem osoba witana w ten sposób powinna ułamać kawałek chleba, zanurzyć w soli i zjeść. Dochowawszy tradycji, można wreszcie rozpocząć ucztowanie. Dlaczego chleb i sól? Chleb był główną strawą rosyjskiego chłopa, podstawą jego egzystencji. Na Rusi mawiano: Хлеб – всему голова, co można tłumaczyć: Chleb jest panem na stole. Brak chleba w domu oznaczał głód i skrajną biedę. Do chleba odnoszono się z najwyższym szacunkiem. Jeżeli na stole pozostały okruszki, nie można było ich wyrzucić ani dopuścić, by się zmarnowały. Spożywający chleb musieli zjeść także okruchy, co znalazło odzwierciedlenie w rosyjskiej frazeologii: всё до последней крошки (do ostatniego okruszka). Sól natomiast można było znaleźć tylko w tych domach, których gospodarze żyli dostatnio i nie zaznali biedy. Nawet zasobni Rosjanie nie spożywali soli w dni powszednie. Używano jej tylko w święta lub przyjmując gości. W starej Rusi sól stanowiła towar ekskluzywny i kosztowny. Człowieka, który nie skąpił swoim gościom soli, nazywano хлебосольным хозяинoм (gościnnym gospodarzem). Życie najniższej warstwy społeczeństwa rosyjskiego – chłopstwa – nie było łatwe, o czym mówi powiedzenie Хлеб и вода – крестьянская еда (Chleb i woda – chłopska strawa). Zazwyczaj chłopi spożywali niedrogi chleb żytni, który do dziś nazywamy czarnym. Biały zaś, wypiekany z mąki pszennej, to калач (kołacz). Podawano go tylko od święta, zapraszano na niego gości. O człowieku, który wielokrotnie odmawiał przyjścia w gości, mówiono: Калачом не заманишь (Kołaczem go nie zwabisz). Szczególnym rodzajem słodkiego pieczywa, którego składnikami są miód i przyprawy korzenne, są pierniki. Te, wraz z samowarem, po raz pierwszy w Rosji pojawiły się w niewielkim miasteczku Tule. Każdy turysta odwiedzający Rosję wraca do kraju z tulskimi piernikami w walizce. Podawanie pierników również ma rytualne znaczenie i ściśle określony protokół. Stawia się je po obiedzie, kiedy wszyscy zjedli posiłek. Ich pojawienie się na stole jest subtelnym sygnałem dla gości, że pora wracać do domu, dlatego na Rusi pierniki nazywano разгоняи (od czasownika wyganiać, rozganiać). Podobną rolę w tradycji polskiej odgrywają stawiane na koniec obiadu ciasta i słodycze. Przez kaszę do serca Drugim po chlebie artykułem spożywczym, który na trwałe zagościł w rosyjskim jadłospisie, jest kasza. W wieku XVI na Rusi znanych było ok. 20 jej rodzajów. Do każdego dodawano masło. Im więcej było masła, tym kasza smaczniejsza. Dlatego we frazeologii utrwaliło się popularne do dziś powiedzenie: Кашу маслом не испортишь (Kaszy masłem nie zepsujesz). Innym bardzo często stosowanym na co dzień zwrotem jest: Заварили кашу (Przygotowali dużo kaszy). Kasza – jak wiemy – wymaga długiego gotowania. Gdy poddamy ją zbyt krótkiej obróbce termicznej, będzie twarda i niesmaczna. Przyrządzić smaczną kaszę może więc tylko cierpliwa kucharka. Dlatego wyrażenie to jest
