ARCHEOLOGIA Neandertalczycy zamarzli Ostatni neandertalczycy przypuszczalnie padli ofiarą epoki lodowcowej, a nie zostali wytępieni przez człowieka współczesnego. Do takiego wniosku doszedł Clive Finlayson, naukowiec z muzeum w Gibraltarze. Zbadał on osady denne Morza Śródziemnego i doszedł do wniosku, że 24 tys. lat temu na Półwyspie Iberyjskim panował wyjątkowo suchy i zimny klimat – temperatura wody wokół Balearów spadła do 8 stopni (obecnie wynosi od 8 do 20 stopni). „Właśnie klimat zadał ostateczny cios neandertalczykom”, twierdzi Finlayson. W ubiegłym roku odnalazł on w grocie Gorham pod Gibraltarem przypuszczalnie ostatnie obozowisko człowieka z Neandertalu w Europie, pochodzące sprzed 24 tys. lat. W pozostałych regionach kontynentu neandertalczycy zostali znacznie wcześniej wyparci przez człowieka współczesnego. GENETYKA Geny złości Badania amerykańskich naukowców pokazały, że kobieca złość ma podłoże genetyczne i zależy m.in. od wariantów jednego z genów regulujących nastrój i emocje – dokładniej genu kodującego receptor 2C dla serotoniny. Jest ona związkiem pośredniczącym w komunikacji komórek nerwowych i wpływa na nasz nastrój i emocje. Im aktywniej działa serotonina, tym mniejszy jest poziom agresji i złości. Naukowcy z Uniwersytetu w Pittsburghu przeprowadzili badania na grupie 550 Europejek. Okazało się, że kobiety, które posiadały jedną lub dwie zmiany w genie kodującym receptor 2C dla serotoniny, były lepiej nastawione do świata. Miały również niższy poziom agresji niż osoby z niezmienionymi wariantami tego genu. BIOLOGIA Cudowna regeneracja Okazuje się, że pewien gatunek osłonic, prymitywnych morskich bezkręgowców, ma cudowną zdolność regeneracji. Żyjące w płytkich przybrzeżnych wodach osłonice Botrylloides leachi tworzą wielkie kolonie składające się z milionów maleńkich, mierzących 2-3 mm osobników. Naukowcy z izraelskiego Institute of Technology w Hajfie odkryli, że w trzy tygodnie potrafią one odtworzyć całe pełnosprawne ciało z fragmentu naczynia krwionośnego. Badacze prześledzili wszystkie etapy regeneracji. Pozwoli to nie tylko lepiej zrozumieć ten proces u bezkręgowców, ale pomoże też wyjaśnić, dlaczego kręgowce nie mają takich cudownych zdolności. TECHNOLOGIA Energia w falach Fale oceaniczne są potencjalnie olbrzymim źródłem energii. Jednak jak dotąd technologia zamiany energii fal morskich w prąd nie rozwinęła się. Tę sytuację najpewniej zmieni uruchomienie na wodach Portugalii dużej elektrowni, wykorzystującej właśnie ten rodzaj energii. Urządzenie, którego budowa zajęła kilka lat, składa się z dużych, połączonych ze sobą metalowych cylindrów. Konstrukcja nazwana została Pelamis. Fale, przemieszczając się wzdłuż cylindrów, wprawiają w ruch sąsiadujące ze sobą moduły. Za pomocą układów hydraulicznych ruch ten jest zamieniany na energię elektryczną. Na razie wydajność takiego systemu jest mała, a cena duża. Może to się jednak zmienić. Wystarczy wspomnieć energię wiatrową, której koszt produkcji od pierwszego zastosowania spadł aż o 80%. MATEMATYKA Kalkulator na maturze? 70% nauczycieli jest za umożliwieniem uczniom korzystania z elektronicznych pomocy naukowych na maturze – pokazują badania Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki i Forum Dydaktyków Matematyki. Zwolennicy tego pomysłu przypominają, że zarówno na maturze międzynarodowej, jak i egzaminach dojrzałości w Portugalii, Belgii, Hiszpanii, części Niemiec i krajach skandynawskich uczniowie mogą używać kalkulatorów graficznych, a za rok w Norwegii będą mogli korzystać z laptopa. Tymczasem w Polsce na maturze z matematyki dopuszczalny jest tylko kalkulator z podstawowymi funkcjami. Zdaniem specjalistów, dzieci przyzwyczajone są teraz do różnych urządzeń elektronicznych. Pozbawiony ich młody człowiek znajduje się więc w nienaturalnej dla siebie sytuacji. MEDYCYNA Zastrzyk bez bólu Być może już wkrótce przestaniemy bać się zastrzyków. Izraelska firma NanoPass opracowała bowiem „strzykawkę bezbólową”, zwaną MicronJet. Urządzenie to może być używane zamiast normalnej igły. MicronJet składa się z licznych cieniutkich mikroigieł, tak krótkich, że nie dosięgają do podskórnych nerwów, a więc nie powodują bólu. Nowy wynalazek powinien okazać się użyteczny zwłaszcza przy podawaniu szczepionek. Będzie można stosować mniej czynnej substancji, ponieważ krótkie igły umieszczą ją tuż pod skórą, tam, gdzie znajduje się najwięcej komórek układu odpornościowego. Testy kliniczne nowej strzykawki rozpoczną się w Izraelu i w UE w tym roku. ASTRONOMIA Nakręcane słońcem Pędzące w przestrzeni kosmicznej obracające się asteroidy, nagrzewane promieniami Słońca,
