Eureka

Eureka

zdrowie
Małżeństwo a testosteron
Małżeństwo oraz ojcostwo z całą pewnością zmieniają mężczyzn. Ale czy którykolwiek z nich przypuszczał, że mogą wpływać na poziom testosteronu? Naukowcy z University of Nevada w Las Vegas dowiedli, że poziom testosteronu u mężczyzn żonatych i mających dzieci jest niższy niż u wolnych i bezdzietnych. Badacze postanowili przyjąć perspektywę międzykulturową. Przebadano mężczyzn z Ameryki Północnej, Afryki i Jamajki. Spadek poziomu hormonu zanotowano zarówno u mężczyzn pozostających w związkach monogamicznych, jak i posiadających kilka żon. Jak się okazało, spadek testosteronu u starszych mężczyzn poligamicznych postępował przy kolejnych małżeństwach. Wniosek z tego taki, że nie na męskość zwracały uwagę kolejne partnerki.

ekologia
Sterowcem nad Arktyką
Latające cygaro ma 54 m długości i 17,5 m wysokości, skonstruowali go Rosjanie, a Francuz Jean-Louis Etienne z grupą śmiałków i ekipą filmową wybiera się nim w podróż nad Oceanem Arktycznym. Wyprawa Total Pole Airship realizowana jest w ramach Międzynarodowego Roku Polarnego 2007-2008. Wystartuje 1 marca z Paryża, by w kwietniu, gdy panują najlepsze warunki do takich przedsięwzięć, za pomocą elektromagnetycznego miernika EM bird badać grubość arktycznej pokrywy lodowej. Będzie to pierwszy przelot sterowcem nad biegunem północnym od czasów Amundsena. Dzięki zdjęciom satelitarnym wiadomo, o ile skurczyła się lodowa czapa, naukowcy jednak chcą także znać jej grubość.

ekologia
Wielkie sadzenie
Indonezja traci lasy najszybciej na Ziemi. Co godzina niszczony jest leśny obszar równy 300 boiskom piłkarskim. Władze w Dżakarcie zamierzają podjąć energiczną akcję, aby ratować przyrodę. W ciągu jednego dnia, 28 listopada, planują zasadzić 78 mln drzew, przede wszystkim eukaliptusów i drzew tekowych. Sadzonki zostaną wcześniej dostarczone do ponad 70 tys. wiosek w rozległym wyspiarskim kraju. W akcji wezmą udział starszyzna plemienna i wysocy urzędnicy państwowi z prezydentem na czele.

zdrowie
Dbaj o swój brzuch
I nie dopuść, by był on zbyt wielki. Obwód brzucha powyżej 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet świadczy o tzw. otyłości trzewnej, inaczej zwanej aneroidalną lub brzuszną (tzn. o gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w narządach jamy brzusznej). Jest ona ważnym elementem oceny ryzyka kardiometabolicznego, które wskazuje na naszą skłonność m.in. do udaru mózgu, zawału serca i cukrzycy typu 2. Inne elementy ryzyka kardiometabolicznego to ciśnienie powyżej 130/85 mm Hg, poziom trójglicerydów powyżej 150 mg/dl, poziom „dobrego” cholesterolu HDL poniżej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet oraz poziom glukozy na czczo 100 i więcej mg/dl. Jak ostrzega prof. Krzysztof Strojek, krajowy konsultant ds. diabetologii, występowanie trzech spośród tych pięciu wskaźników świadczy o zespole metabolicznym, który poważnie zagraża zdrowiu, a nawet życiu, gdyż na choroby układu krążenia i cukrzycę typu 2 co roku umiera na świecie 20 mln osób.

kosmos
Kosmos pełen życia?
Nasz Układ Słoneczny ma przeciętne rozmiary, podobnych systemów planetarnych jest we wszechświecie mnóstwo. Do takiego wniosku doszli astronomowie niemieccy i amerykańscy, którzy w ramach wspólnego projektu obserwowali przez trzy lata 54 gwiazdy. Okazało się, że wielkie gazowe planety okrążają te dalekie słońca w odległości nie większej niż 1,5 mld km. Właśnie taki dystans dzieli Ziemię i gazowego giganta Saturna. – Olbrzymy gazowe, których wykryliśmy 230, mają podobne orbity jak tego rodzaju planety w Układzie Słonecznym – wyjaśnia Klaus Jäger z Instytutu Astronomicznego w Heidelbergu. Istnieje wobec tego wysokie prawdopodobieństwo, że wokół innych słońc krążą także globy podobne do Ziemi, na których panują warunki sprzyjające powstaniu życia. Być może takich planet są miliony. Artykuł na temat tego odkrycia został opublikowany na łamach najnowszego numeru „Astrophysical Journal”.

psychologia
Sukces nie dla prymusów
Dobra wiadomość dla wszystkich, którym marzy się sukces w biznesie czy sukces w ogóle, na razie zaś idzie im jak po grudzie, a i w szkole nie było najlepiej. Drogą do wspięcia się na szczyty wcale nie jest wiedza teoretyczna ani dyplomy najznamienitszych uczelni – choć bardzo się przydają. Co zatem jest istotne? Właściwe relacje z otoczeniem, odpowiednia komunikacja, samorefleksja i nieustanne pytanie siebie: po co to robię i jakimi wartościami kieruję się na co dzień? Jak zwykle łatwiej powiedzieć, niż zrealizować, ale przynajmniej warto spróbować, w czym pomogą wskazówki psychologa i konsultanta w biznesie, Jacka Santorskiego, publicysty biznesowego Mirosława Konkela i biznesmena Bertranda Le Guerna. W książce będącej podsumowaniem cyklicznych audycji w Radiu Tok FM, eksperci piszą – wykorzystując i cytując obficie doświadczenia swoje i innych – czym jest sukces, dlaczego w karierze zawodowej nie należy trzymać się kurczowo jednej firmy, jakie zdolności interpersonalne są w cenie, dlaczego wysokie IQ nie równa się wysokiemu stanowisku, jak ustawiać swoje granice w biznesie i jak radzić sobie z trudnymi ludźmi.

Jacek Santorski, Mirosław Konkel, Bertrand Le Guern, Prymusom dziękujemy. Nowe spojrzenie na życie i karierę, Santorski & Co., Warszawa 2007

zwierzęta
Plaga biedronek
Południową i wschodnią Francję nawiedziła plaga azjatyckich biedronek, które pożerają nie tylko mszyce, lecz także inne owady. Biedronki tysiącami wdzierają się do mieszkań i zagrażają zbiorom w winnicach – ukrywają się wśród kiści winogron, które następnie trafiają do prasy winnej. Takie „biedronkowe wino” smakuje gorzko. Azjatyckie owady są bowiem gorzkie i dlatego prawie nie mają naturalnych wrogów. Biedronki z gatunku Harmonia axyridis sprowadzono z Chin w 1982 r. w nadziei, że okażą się znakomitą bronią przeciwko mszycom. Niestety, broń wymknęła się spod kontroli. Zdaniem ekspertów, plaga żarłocznych insektów jest nie do opanowania.

ekologia
W samochodzie powietrze bardziej zatrute
Powietrze we wnętrzu samochodu jest bardziej zanieczyszczone niż na zewnątrz, a stopień zanieczyszczenia zależy w większym stopniu od tego, za jakim samochodem i w jakiej odległości jedziemy, niż od natężenia ruchu ulicznego. Takie wnioski płyną z badań prowadzonych od 1 maja do 14 lipca na 6 tys. km dróg w regionie podparyskim i departamencie Seine-Maritime. Specjalnie wyposażony samochód mierzył stężenie tlenku i dwutlenku azotu oraz ozonu wewnątrz pojazdu. Dane porównano z informacjami ze stacji pomiarowych kontrolujących jakość powietrza. Kierujący badaniami Jean-Paul Morin z Narodowego Instytutu Zdrowia i Badań Medycznych przestrzega, że jazda tuż za autobusem czy ciężarówką naraża nas na większe dawki zanieczyszczeń.

psychologia
Lekarze tracą współczucie
Z upływem czasu lekarze uczą się tłumić współczucie dla pacjentów. Dzięki temu mogą lepiej wykonywać swój zawód i zachować równowagę psychiczną. Jean Decety z zespołem badaczy z University of Chicago przeprowadził następujące doświadczenie: lekarze oglądali film, pokazujący, jak igła akupunkturowa wbija się w skórę chorego. W tym samym czasie monitorowano aktywność ich mózgów. Zazwyczaj w takich przypadkach aktywizuje się region mózgu rejestrujący ból. W mózgach doświadczonych medyków nie doszło jednak do takiej reakcji, ale aktywny stał się region odpowiedzialny za tłumienie emocji. – Gdyby nie ten mechanizm, zawód lekarza byłby jeszcze bardziej męczący i trudny – podkreśla Jean Decety.

zwierzęta
Agi cierpią na zapalenie stawów
Wielka, bo ważąca nawet 2 kg ropucha aga (Bufo marinus) miała być bronią biologiczną przeciw szkodnikom upraw trzciny cukrowej, ale sama wkrótce stała się plagą. Ten południowoamerykański gatunek sprowadzony w 1935 r. przystosował się do życia w Australii, wykształcając dłuższe tylne kończyny. Dzięki nim mógł się szybciej poruszać i zajmować coraz większe terytorium – obecnie ponad milion kilometrów kwadratowych. Zespół Richarda Shine’a z uniwersytetu w Sydney, który odkrył to przystosowanie, porównując współczesne ropuchy z zachowanymi wcześniejszymi okazami, stwierdził teraz, że ma ono swoją cenę. Jak poinformowano na łamach „Proceedings of the National Academy of Sciences”, największe i najszybsze osobniki chorują na zapalenie stawów. Ok. 10% ropuch ma zmiany w kręgach i zwapnione stawy, co spowodowane jest zakażeniem Ochrobactrum anthropi. Występująca w glebie bakteria zwykle jest niegroźna, ale system odpornościowy ag wyraźnie osłabł.

technologie
Kosmiczny pieniądz
QUID (Quasi Universal Intergalactic Denomination) to najnowsza waluta na świecie, a dokładnie w galaktyce. Została bowiem pomyślana jako pieniądz, którym mieliby się posługiwać międzyplanetarni podróżnicy. Opracowali ją naukowcy z brytyjskiego Narodowego Centrum Przestrzeni Kosmicznej i uniwersytetu w Leicester. – Żaden z istniejących na świecie środków płatniczych – takich jak gotówka, karty kredytowe czy debetowe – nie może być używany w przestrzeni kosmicznej – stwierdził prof. George Fraser z uniwersytetu w Leicester. – Monety z ostrymi krawędziami mogłyby zranić astronautów w stanie nieważkości, natomiast magnetyczne paski na kartach mogłyby zostać zniszczone przez promieniowanie kosmiczne. Dlatego quidy spełniają bardzo surowe kryteria – nie mają ostrych krawędzi ani jakichkolwiek substancji chemicznych, które mogłyby zagrażać kosmicznym turystom. Wykonane są z polimeru PTFE, czyli teflonu. Obliczono nawet kurs quida do najważniejszych walut. Wart jest on 6,25 funta, 12,50 dol. i ok. 8.68 euro. I tylko na razie nie wiadomo, za co i komu kosmiczni turyści mieliby płacić.

 

Wydanie: 2007, 43/2007

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy