Eureka

Eureka

zdrowie
Rady dla zapracowanych
Badania przeprowadzone w Instytucie Medycznym w Nowej Zelandii wykazały, że 34% osób, u których stwierdzono chorobę zakrzepowo-zatorową, spędzało dni na siedząco. Taki tryb życia sprawia, że żyły są unieruchomione i zmniejsza się przepływ krwi, co może spowodować rozwój choroby. Jak temu zaradzić? Po prostu co dwie godziny robić okrążenie wokół swego biura. Dodatkowo poprawi to także sprawność umysłu.
Z kolei naukowcy z uniwersytetu stanowego w Arizonie stwierdzili, że na biurkach kobiet jest dwa razy więcej bakterii niż na biurkach ich kolegów, a jedno na 15 biurek jest świetnym podłożem dla gronkowca złocistego. Aby uniknąć zakażenia, należy raz w tygodniu czyścić i dezynfekować biurko, klawiaturę i telefon. W ten sposób pozbywamy się 99,9% bakterii.
Natomiast z badań opublikowanych w „European Spine Journal” wynika, że 46% pracowników biurowych cierpi na bóle pleców. „Ból ulokowany w szyi świadczy o tym, że nachylasz się, żeby czytać na ekranie komputera; ból tylko jednej strony szyi to z kolei efekt przytrzymywania głową słuchawki telefonicznej”, stwierdzili lekarze. Aby uniknąć cierpienia, trzeba ustawić ekran na wysokości oczu i używać słuchawek bezprzewodowych.

botanika
Orchidee jak dinozaury
Przodkowie dzisiejszych orchidei są tak starzy jak dinozaury. Santiago Ramirez z Harvardu twierdzi, że rośliny te pojawiły się 76-84 mln lat temu, pod koniec okresu kredy. Jakieś 15-20 mln lat temu w bursztynie zastygła pszczoła pokryta pyłkiem kwiatowym. Znaleziony w 2000 r. w kopalni w Republice Dominikany, ale zbadany dopiero teraz okaz jest najstarszym znanym śladem orchidei. Rozmieszczenie pyłku na ciele owada pozwoliło naukowcom odgadnąć kształt rośliny, nazwanej Meliorchis caribea, i przypisać ją do jednej z pięciu istniejących obecnie podrodzin storczyków. Porównanie DNA znalezionego pyłku i pyłku innych gatunków storczykowatych zgodnie z metodą zegara molekularnego (różnica w DNA poszczególnych gatunków pokazuje, jak długo dwie grupy ewoluowały niezależnie od siebie) krok po kroku dało obraz drzewa genealogicznego orchidei.

ekologia
Delta Nilu zagrożona
Globalne ocieplenie zagraża delcie Nilu, spichlerzowi Egiptu. W delcie, stanowiącej 2,5% powierzchni Egiptu, mieszka prawie jedna trzecia populacji 80-milionowego kraju. Delta może jednak zostać zniszczona, jeśli w wyniku topnienia lodów Grenlandii i Antarktydy podniesie się poziom Morza Śródziemnego. Przed takim katastrofalnym rozwojem sytuacji ostrzegają Mohamed el-Raey, ekolog z uniwersytetu w Aleksandrii, oraz eksperci Banku Światowego. Już teraz poziom wody Morza Śródziemnego wzrasta o 2 mm rocznie. Topienie się lodów może ten proces dramatycznie przyspieszyć. Jeśli poziom wód wzrośnie o metr, zalana zostanie jedna czwarta delty, a 10% ludności Egiptu utraci swe domy. Władze w Kairze od niedawna traktują ostrzeżenia naukowców poważnie. Trwają budowy betonowych zapór na wybrzeżu Aleksandrii, na plażach rozsypywane są tony nowego piasku. Eksperci przestrzegają jednak, że jeżeli globalne ocieplenie będzie postępować, to nie wystarczy.

zwierzęta
Delfin nie wymarł?
Chiński delfin rzeczny (banji) od miesiąca jest oficjalnie gatunkiem wymarłym. W ubiegłym roku międzynarodowa ekspedycja naukowa penetrowała rzekę Jangcy, nie odnalazła jednak ani jednego delfina. Zwierzęta te wyginęły na skutek intensywnego rybołówstwa i zanieczyszczenia środowiska. Ostatnio jednak w Jangcy zaobserwowano i sfilmowano zwierzę bardzo podobne do banji. Chińscy naukowcy zamierzają obecnie zbadać to miejsce, schwytać kilka delfinów i umieścić je w starorzeczu Jangcy, gdzie będą mogły żyć i rozmnażać się bezpiecznie. Małe są jednak szanse, że banji, nawet jeśli rzeczywiście żyją, zostaną odnalezione.

psychologia
Jak rozciągnąć czas
Nie mam czasu – to antymantra, którą z upodobaniem powtarzamy przy wszelkich okazjach. I często rzeczywiście tak jest: chociaż coraz więcej pracujemy, ograniczając czas na przyjemności i wypoczynek, i tak nie nadążamy z wykonywaniem obowiązków. A winą za ten stan rzeczy nie zawsze da się obarczyć wymagającego pracodawcę. Autorzy minipodręcznika „Zarządzanie czasem” z serii „Osobisty mentor” uważają, że brakuje nam umiejętności kształtowania czasu i zarządzania nim, a co za tym idzie, skupienia i samodyscypliny. Ale zapewniają również, że jeśli tylko zaczniemy odróżniać zadania ważne od mniej istotnych, prawidłowo oceniać czas potrzebny do wykonania danego przedsięwzięcia i skutecznie wykorzystywać każdą wolną chwilę, czas stanie się naszym sprzymierzeńcem. Brzmi jak utopia, ale dzięki wskazówkom „Osobistego mentora” może stać się rzeczywistością.
Zarządzanie czasem, tłum. Ewelina Krok, Helion, Gliwice 2007

popularyzacja nauki
Naukowe Opole
Piąty już Opolski Festiwal Nauki odbędzie się w dniach 16-17 września. W czasie imprezy zorganizowanej przez pięć miejscowych uczelni – Uniwersytet Opolski, Politechnikę Opolską, Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji, Medyczną Wyższą Szkołę Zawodową oraz Szkołę Wyższą im. Jańskiego – zaplanowano 450 pokazów, prezentacji, wykładów, koncertów, konkursów, seminariów, warsztatów i dyskusji panelowych, konsultacji, porad i wystaw. Reprezentowane będą wszystkie dziedziny nauki – od archeologii po biofizykę czy biotechnologię. Chemicy pokażą np., z czego robi się rajstopy oraz woreczki śniadaniowe, fizycy – pioruny kuliste w kuchni, można też będzie zmierzyć sobie pojemność płuc, dowiedzieć się, jak światło przenosi mowę, i zapoznać się z wynikami badań archeologicznych na Opolszczyźnie czy zrobić test z angielskiego i niemieckiego, określający znajomość języka w sześciostopniowej skali Rady Europy. Więcej informacji na stronie www.festiwal.po.opole.pl.

astronautyka
Rosjanie na Księżycu
Rosja planuje pierwszy lot załogowy na Księżyc w 2025 r. i budowę stałej bazy na Srebrnym Globie pomiędzy 2027 a 2032 r. Plany te przedstawił na konferencji prasowej w Moskwie dyrektor Rosyjskiej Agencji Kosmicznej (Roskosmos), Anatolij Perminow. Stwierdził on, że po 2035 r. kosmonauci rosyjscy będą mogli również polecieć na Marsa, jednak przed marsjańską misją do rozwiązania pozostaje wiele problemów, zwłaszcza dotyczących bezpieczeństwa załogi, ponieważ obecne statki międzyplanetarne nie zapewniają ochrony przed promieniowaniem kosmicznym. Dyrektor zaprzeczył, jakoby Rosja pragnęła rywalizować z USA w eksploracji Księżyca, jednak nie wszyscy mu uwierzyli. Także amerykańska agencja kosmiczna NASA ma ambitny program lunarny.

medycyna
Pomogą na AIDS i na raka
Lekarstwa używane w leczeniu chorych na AIDS mogą się okazać skuteczne w walce z nowotworami. Tego zdania są naukowcy z amerykańskiego Narodowego Instytutu Raka. Zwrócili oni uwagę na tzw. inhibitory proteazy, które u osób zarażonych HIV spowalniają rozprzestrzenianie się wirusa w organizmie. Badania wykonane w warunkach laboratoryjnych i na myszach wykazały, że leki te hamują również wzrost komórek nowotworowych w niektórych typach nowotworów złośliwych, m.in. wielkokomórkowym raku płuc. Zdaniem naukowców, najskuteczniejszy okazał się nelfinavir, sprzedawany przez koncern Roche jako viracept. Dodatkowo spowalniał on także wzrost komórek raka piersi. Teraz skuteczność nelfinaviru będzie przebadana na pacjentach. Dwa inne inhibitory proteazy, które ograniczają wzrost komórek nowotworowych, to ritonavir znany pod handlową nazwą Norvir oraz saquinavir sprzedawany jako invirase.

psychologia
Rodzice bardziej troszczą się o chłopców
Samodzielność i przykładanie się do nauki nie zawsze popłaca. Okazuje się, że chłopcy, których postępom szkolnym rodzice poświęcają więcej uwagi niż nauce grzecznych i pilnych dziewczynek, wychodzą na tym lepiej. Zwłaszcza na pomocy przy wyborze kierunku studiów. Dziewczynki, którym częściej pozostawia się samodzielny wybór, mają tendencję do zaniżania swoich możliwości i wybierania kierunków mniej opłacalnych na rynku pracy. 76% rodziców śledzących postępy dzieci w nauce uważa, że chłopcy wymagają większego zaangażowania z ich strony, toteż miesięcznie matka poświęca średnio 1,3 godziny więcej na sprawdzanie pracy domowej syna niż córki. Różnica ta znika jedynie w przypadku matek niepracujących.

medycyna
Pleśń i depresja
Pleśń w domu zwiększa ryzyko wystąpienia depresji. Do takiego wniosku doszli naukowcy ze Stanów Zjednoczonych, pracujący w ramach projektu badawczego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Artykuł na temat tych badań opublikował fachowy periodyk „American Journal of Public Health”.
Już wcześniej wiadomo było, że pleśń powoduje różne dolegliwości: zmęczenie, alergie, choroby układu oddechowego. Te kłopoty ze zdrowiem z pewnością przyczyniają się do powstania depresji. Zdaniem autorów pracy, pleśń w mieszkaniu może ponadto powodować poczucie braku kontroli nad własnym otoczeniem. Należy więc walczyć ze smutkiem, intensywnie sprzątając.

zwierzęta
Globalizacja bydła
Krowy mleczne rasy Prim’Holstein są dziś hodowane w 128 krajach. W Ugandzie wypierają tamtejsze watusi, mimo że lokalne bydło jest lepiej przystosowane do warunków klimatycznych. Według raportu Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), z 7 tys. ras zwierząt hodowlanych wiele jest zagrożonych wyginięciem. W największym niebezpieczeństwie znalazły się rasy afrykańskie, azjatyckie i południowoamerykańskie, zastępowane przez wydajniejsze europejskie i północnoamerykańskie. Zachowanie bioróżnorodności staje się priorytetem. „Od siedmiu lat co miesiąc ginie jedna rasa zwierząt, co oznacza, że jej charakterystyka genetyczna zostaje utracona na zawsze, alarmuje dyrektor generalny FAO, Jacques Diouf.

 

Wydanie: 2007, 37/2007

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy