Pracodawcy blokują związki

Pracodawcy blokują związki

Niektórzy pracodawcy nie chcą widzieć na terenie zakładu pracy związkowców w nim niezatrudnionych

Związki zawodowe w negocjacjach z pracodawcą często korzystają z pomocy swoich członków lub przedstawicieli niezatrudnionych w danym zakładzie pracy, np. należących do międzyzakładowej organizacji związkowej, zewnętrznych ekspertów czy doradców związkowych. Ich udział w różnego rodzaju działaniach związkowych jest naturalną konsekwencją powszechnie obowiązujących przepisów prawa, a także zasad związanych z niezależnością i samorządnością organizacji związkowej. Doświadczenie tych osób, ich wiedza i umiejętności dają ponadto możliwość lepszej, skuteczniejszej obrony praw i interesów pracowniczych.

W praktyce możliwości ich działania są mocno ograniczone. Niektórzy pracodawcy nie chcą bowiem widzieć na terenie zakładu pracy osób (związkowców) w nim niezatrudnionych, tłumacząc zakaz wstępu na wszelkie możliwe sposoby, w tym zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa czy regulacjami związanymi z RODO. Jest to oczywiście pretekst, aby nie ułatwiać wykonywania ustawowych uprawnień związków zawodowych i maksymalnie ograniczyć związkom możliwości skutecznego działania.

Podejmowane przez związek zawodowy próby uregulowania tej sytuacji w porozumieniu z pracodawcą są najczęściej ignorowane lub w wypadku podjęcia negocjacji rozmowy trwają miesiącami, a nawet latami.

Mając na uwadze praktykę stosowaną w wielu zakładach pracy, można się pokusić o stwierdzenie, że prawo nie zapewnia organizacji związkowej wystarczająco skutecznych narzędzi.

Odwołując się do regulacji międzynarodowych, warto pamiętać, że art. 2 ust. 1 Konwencji 135 MOP dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach stanowi, że przedstawicielom tym będą przyznane takie ułatwienia, które umożliwią szybkie i skuteczne wykonywanie ich funkcji. Przyznanie ułatwień nie powinno jednak utrudniać skutecznej działalności przedsiębiorstwa.

Regulacja ta została uszczegółowiona w Zaleceniu nr 143 MOP w pkt 17 ust. 1 poprzez wskazanie, że przedstawiciele związku zawodowego niezatrudnieni w przedsiębiorstwie, którego pracownicy są członkami tego związku, powinni mieć wolny dostęp do takiego przedsiębiorstwa. Pojęcie „wolny dostęp” oznacza, że działalność związkowa powinna być prowadzona swobodnie, bez nieuzasadnionych utrudnień lub ograniczeń stosowanych przez pracodawcę (np. spotkania, narady czy rozmowy przedstawicieli związkowych z pracownikami na terenie zakładu pracy nie powinny się odbywać pod nadzorem pracodawcy lub w asyście jego reprezentantów). Pracodawca mógłby wprowadzić w tym obszarze pewne ograniczenia, jeżeli wynikałoby to z przepisów prawa, wymogów bezpieczeństwa lub charakteru zadania realizowanego przez przedstawiciela organizacji związkowej.

Z powodu coraz większych problemów z wejściem związkowców na teren zakładu pracy do Zespołu Problemowego ds. Prawa Pracy Rady Dialogu Społecznego trafił projekt nowego zapisu do ustawy o związkach zawodowych (art. 332). Przewiduje on następujące rozwiązania:

• zagwarantowanie wolnego wstępu na teren zakładu pracy przedstawicieli związku zawodowego, którzy nie są zatrudnieni u danego pracodawcy, lecz którego pracownicy lub inne osoby wykonujące pracę zarobkową są członkami tego związku,

• szczegółowe zasady wejścia na teren zakładu pracy wskazanych powyżej osób powinny zostać określone w układzie zbiorowym pracy lub odrębnym porozumieniu, przy czym zasady te nie mogą zmierzać do nieuzasadnionego ograniczenia lub wyłączenia prawa do wejścia na teren zakładu pracy.

Zaproponowana regulacja obejmuje przedstawicieli organizacji zakładowych i międzyzakładowych, a także ekspertów i doradców związkowych.

Potrzebne wydaje się upoważnienie stron do szczegółowego uregulowania zasad wejścia na teren zakładu pracy w dwustronnym porozumieniu. Co jednak robić w sytuacji, gdy pracodawca celowo przedłuża rozmowy, po to by takich zasad nie ustalić lub wprowadzić je jak najpóźniej? Wydaje się, że wówczas zastosowanie będzie miał art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy o związkach zawodowych, który przewiduje karę grzywny lub ograniczenia wolności dla osoby, która utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy.

Na koniec warto wspomnieć, że projekt nowego zapisu zawiera również zasady prowadzenia przez związek zawodowy polityki informacyjnej na terenie zakładu pracy, w tym wywieszania komunikatów związkowych i rozprowadzania wśród załogi materiałów związkowych.

Paweł Śmigielski jest dyrektorem wydziału prawnego OPZZ

Fot. Krzysztof Żuczkowski

Wydanie: 2019, 27/2019

Kategorie: Przegląd związkowy

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy