Przeczytałem niedawno, że panowanie Elżbiety II jest najdłuższym w historii europejskich władców. Nie jest to informacja prawdziwa. Zasiada Elżbieta na tronie od 1952 r., na razie więc króluje Wielkiej Brytanii lat 67, tyle samo, co Egiptowi Ramzes II. Jeżeli jednak odrzucimy Ramzesa, bo to i starożytność, i geograficznie Afryka, i jeszcze datacja niezupełnie pewna, i tak znajdzie się przed nią trzech władców:
1. Ludwik XIV, król Francji. Wstąpił na tron 14 maja 1643 r. i panował do 1 września 1715 r., czyli 72 lata, 3 miesiące i 17 dni.
2. Harald I Pięknowłosy (Hårfagre), król Norwegii przez 70 lat (lata 860-930, niektórzy datują 858-928, co nie zmienia dla nas istoty rzeczy), a mógł rządzić dłużej, gdyż od chwili przekazania berła najstarszemu synowi Erykowi Krwawemu Toporowi (Blodøxowi) żył jeszcze trzy lata.
3. Franciszek Józef I, cesarz Austrii. Koronowany został 2 grudnia 1848 r., zakończył panowanie 21 listopada 1916 r. Zasiadał więc na tronie 68 lat bez 11 dni. Intronizowana in absentia (6 lutego 1952 r., w dniu śmierci Jerzego VI, przebywała w Kenii) Elżbieta II dogoni go dopiero 26 stycznia 2020 r.
Natomiast od dawna już zasiada Elżbieta na tronie dłużej niż jej praprababka Wiktoria (1837-1901), która stała się symbolem epoki wiktoriańskiej. Jest też w Australii stan Wiktoria, w Afryce – Jezioro i Wodospady Wiktorii, w Arktyce – Wyspa Wiktorii, na Antarktydzie – Ziemia Wiktorii, nie wspominając już o stylu wiktoriańskim obejmującym nader eklektyczne formy. Niestety, czasy się zmieniły i żadna epoka elżbietańska do podręczników nie trafi, acz winno w nich się znaleźć miejsce dla czarujących świat cały elżbietańskich (szczególnie różowych) kapelusików.
W Polsce długotrwałością czyichkolwiek rządów nie bardzo możemy się pochwalić. Najdłużej, ponad 48 lat, a ściślej 48 lat, 2 miesiące i 28 dni, panował Władysław Jagiełło (w tym 13 lat wspólnie z Jadwigą, mającą także prawa królewskie), co daje mu w rankingu europejskim miejsce w czwartej dopiero dziesiątce, na równi m.in. z Janem I Wielkim, królem Portugalii, i Janem II, królem Kastylii i Leónu, ojcem Izabeli Katolickiej, która opłacała podróże Kolumba. 45 lat stał na czele Polski Kazimierz Jagiellończyk, a prawie 44 i pół Zygmunt III Waza – koniec piątej dziesiątki. Stanowi to pewien brak w sentymentalnej historii Polski, gdyż w tradycji międzynarodowej przyjęło się uważać, że sędziwi monarchowie są przeważnie poczciwi, mało podatni na zbyt skomplikowane intrygi, nie mają energii, by się upierać przy zbyt karkołomnych reformach, wielu rzeczy nie dosłyszą, co powoduje ich sympatię dla poddanych, a nawet wykazują się wobec nich pewną empatią. Dlatego pełno o nich ciepłych i wesołych opowieści i dowcipów. Tak było z Ludwikiem XIV, któremu wkładał w usta poeta i filozof Bernard Fontenelle karykaturalne powiedzonka. Na przykład po nierozstrzygniętej bitwie pod Malplaquet (11 września 1709 r.) miał Ludwik powiedzieć: „Czy ten Pan Bóg zapomniał, ile dla niego zrobiłem?”. Po innej porażce: „Gdybym nie był królem, tobym się wściekł”. Apokryfów bez końca, na czele z moim ulubionym, wygłoszonym rzekomo, kiedy kareta przyjechała po władcę z dokładnością do sekundy: „Jeszcze chwila, a musiałbym czekać” (J’ai failli attendre).
A cóż dopiero z Franciszkiem Józefem I! O tym ostatnim przytacza niezastąpiony krakauer Leszek Mazan anegdot setki. Przypomnijmy więc tylko: „W drugim roku wojny (1916 – przyp. LS) pewien austriacki oficer polskiego pochodzenia w liście do przyjaciela nazwał Cesarza »starym pierdołą«. List przechwyciła cenzura, sprawa trafiła do sądu. Wezwani w charakterze ekspertów trzej profesorowie uniwersyteccy, poloniści: Kazimierz Nitsch, Jan Łoś i Jan Rozwadowski zgodnie zawyrokowali, iż »stary pierdoła« to nie – jak sugerował kontrwywiad – »alter Dummkopf«, lecz »gutmutiger Opa«, dobrotliwy staruszek. Cesarz, wyraźnie zadowolony, chwalił wypróbowaną lojalność Polaków i kazał sobie wielokrotnie odczytywać raport w tej sprawie, przy możliwie największej ilości świadków”. Albo: „Z prawdziwym zadowoleniem czytał Franciszek Józef adres uchwalony przez sejm galicyjski: »Z głębi serc naszych oświadczamy, że przy Tobie, Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy«. Monarcha doskonale zrozumiał zawartą w adresie aluzję i zarządził, by starszym sygnatariuszom adresu wolno było w jego towarzystwie na chwilę przysiadać”. Starym będąc, doceniał Franciszek zasługi ludzi wiekowych. Kiedy dowiedział się, że najstarsza prostytutka w Wiedniu, z pochodzenia Włoszka – Maria Tornetta, obsługuje klientów mimo ukończonych 81 lat, żałował bardzo, że charakter jej zajęć utrudnia wykorzystanie w podręcznikach szkolnych jej życiorysu jako przykładu rzetelnego stosunku do pracy.
Funkcjonowały też na Zachodzie żarciki o młodszych monarchach. Ale zawsze, zgodnie z prawem kumulacji, o sędziwych najwięcej. W każdym razie „dobrze, dobrze być cysorzem, choć to świnia i krwiopijca”.
A dlaczego o tym wszystkim piszę? Kiedy w 1981 r. wyjeżdżałem do Francji, mama prosiła mnie, żebym przysyłał jej ilustrowane żurnale („Paris Match” itp.). Ponieważ wielce była praktykująca, przekazywałem jej wszystkie pisma z reportażami i komentarzami o Janie Pawle II (pełnymi fotek oczywiście). Aż w końcu taki dostałem list: „Kochany – papieża to my tu mamy po uszy i powyżej. Gdybyś mógł przysyłać pisma z jakimiś plotkami o aktorach, a najlepiej o królewskich dworach, strojach, zdradach i małżeństwach…”. Od tego czasu od Wojtyły odetchnęliśmy nieco. Ale teraz z kolei do znudzenia: Kaczor i Schetyna, Schetyna i Kaczor. Żebyż oni chociaż przystojni albo inteligentni byli! Pragnąc dać czytelnikom chwilę odprężenia, ten felieton więc im poświęcam. Księżniczka Anna spadła z konia – dawno to już było, ale nadal rzecz ciekawsza niż piknik patriotyczny z damą Szydło.
kanikuła sie zbliża, trzeba czymś wypełnić szpalty gazet.