Na konsultowanie ze związkami zawodowymi „Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.” poświęcono tylko jeden dzień
Jedno z ostatnich posiedzeń Rady Dialogu Społecznego poświęcone było omówieniu zadań dla polskiej gospodarki wynikających z przyjętego przez Unię Europejską programu Zielonego Ładu oraz pracom nad Krajowym Planem Odbudowy.
Oba tematy się łączą. Zielony Ład wyznacza cele klimatyczne, jakie mamy osiągnąć. Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to projekt wykorzystania unijnych środków finansowych na tworzenie miejsc pracy, inwestycje, rozwijanie technologii ekologicznych i cyfrowych, które będą motorem gospodarki na najbliższą dekadę. Z 750 mld euro Europejskiego Funduszu Odbudowy Polska w ciągu trzech lat uzyska 23 mld euro. Będziemy czwartym największym beneficjentem tego instrumentu.
To duże pieniądze i duże wyzwanie, ale i szansa dla polskiej gospodarki, szczególnie w kontekście programu transformacji górnictwa i energetyki. Dlatego KPO musi być wkomponowany w wieloletni program redukcji energetyki opartej na węglu na rzecz źródeł odnawialnych. Niezbędne jest też stworzenie listy priorytetowych inwestycji, tak aby wpisać je w wydatki planu. Muszą to być działania skoordynowane i zaplanowane na wiele lat do przodu. Muszą także wpisywać się w harmonogram realizacji programu Zielonego Ładu. Nie możemy tych pieniędzy zmarnować. Drugiego takiego programu finansowego UE już raczej nie będzie. Z tego względu OPZZ oczekuje włączenia przedstawicieli central związkowych i organizacji pracodawców w ten proces.
OPZZ zwracało się do strony rządowej o rozpoczęcie dialogu w sprawie wdrażania Zielonego Ładu i polskiej polityki energetycznej. Z naszej inicjatywy zespół problemowy Rady Dialogu Społecznego ds. polityki gospodarczej i rynku pracy zajmował się tą problematyką trzykrotnie. Mamy świadomość oczekiwań społeczeństwa związanych z powstrzymaniem zmian klimatycznych. Jednak musimy też pamiętać o realnym zagrożeniu utraty miejsc pracy (przenoszeniu produkcji poza granice UE) i degradacji gospodarki (zapaści bezpieczeństwa energetycznego Polski).
Opublikowana pod koniec września przez Komisję Europejską roczna strategia zrównoważonego wzrostu gospodarczego na 2021 r., wspierając Zielony Ład, wyraźnie akcentuje, że „konieczne jest również wspieranie regionów, gałęzi przemysłu i pracowników najbardziej dotkniętych skutkami transformacji ekologicznej oraz łagodzenie społeczno-gospodarczych skutków transformacji. Jest to niezbędne dla zapewnienia równych i sprawiedliwych szans dla obywateli i przedsiębiorstw”. Powstaje pytanie, jakie działania zamierza podjąć polski rząd w tym zakresie. Osiąganie neutralności klimatycznej dotknie większość kluczowych dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Szczególnie sektor górniczy, energetyczny i transport. Proponowane w UE podwyższenie celów klimatycznych do 50%, 55% czy 60% redukcji dwutlenku węgla do 2040 r. w ocenie OPZZ może być niemożliwe do osiągnięcia nie tylko przez polską gospodarkę. Z tego punktu widzenia obrona polskiej gospodarki i utworzonych w niej miejsc pracy nabiera szczególnego znaczenia.
Na posiedzeniu Prezydium OPZZ ówczesny wiceminister klimatu przedstawił założenia „Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.”. Było to obiecywanie wszystkim wszystkiego. Projekt wywołał falę protestów w górnictwie i energetyce. W ocenie OPZZ rządzący uprawiają gigantyczny slalom między obywatelami, centralami związkowymi i Unią Europejską. Nie ma strategicznej, realnej i spójnej wizji. Są obietnice bez wiarygodnego pokrycia. Kolejne „programy” mają charakter doraźny i cząstkowy. Dialog ze społeczeństwem jest niewystarczający, co przekłada się na niską akceptację podejmowanych działań. Na konsultacje ze związkami zawodowymi „Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.” poświęcono tylko jeden dzień. Nie tak powinien wyglądać poważny i konstruktywny dialog społeczny.
Eksperci od dawna wskazują, że system energetyczny nie może się opierać w całości na odnawialnych źródłach. Potrzebna jest jego stabilizacja poprzez elektrownie konwencjonalne, w przypadku Polski oparte na naturalnych zasobach źródeł energii – węglu kamiennym i brunatnym. Przedstawiona przez rząd polityka energetyczna zakłada stabilizowanie systemu energetycznego przez elektrownie gazowe oparte na importowanym surowcu oraz dwie elektrownie atomowe. W jakiej formie konsultowano te kwestie ze społeczeństwem? Czy uzależnienie się od importu gazu leży w interesie Polski? Z mediów dowiadujemy się, że Polska podpisała z USA umowę na budowę elektrowni atomowej. Czy jest na to zgoda społeczna i czy nie okaże się, że rozpoczęta budowa podzieli losy Żarnowca? Może warto zainwestować w nowe technologie ograniczające lub eliminujące emisję dwutlenku węgla przy spalaniu tego, co mamy – węgla? Polska dysponuje silnym sektorem górnictwa węgla kamiennego i brunatnego ze związanymi z tym gałęziami przemysłu. Dziesiątki tysięcy osób pracuje w elektrowniach konwencjonalnych i hutach. Jaka będzie ich przyszłość? Ze strony rządu pojawiają się tylko mgliste plany, podczas gdy zamykanie zakładów wydobywczych, elektrowni i hut już trwa.
Dla związkowców sprawiedliwa transformacja to taka, która odtworzy każde stracone miejsce pracy w regionie, którego zmiany dotyczą. Powinna nam przyświecać zasada: zakład za zakład, miejsce pracy za miejsce pracy. Rząd, jak chce, potrafi być inwestorem. Pokazuje to przykład przekopu Mierzei Wiślanej czy Centralnego Portu Komunikacyjnego. Europejski Fundusz Odbudowy to niepowtarzalna szansa dla rozwoju Polski. Nie zmarnujmy tego!
Autor jest przewodniczącym OPZZ
Fot. Krzysztof Żuczkowski
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy